• Tłumacz języka migowego

Zawartość z roku 2018

Najważniejsze artykuły opublikowane na łamach pp w roku 2018

W OGNIU PYTAŃ

nr 1/2018

  • Anna Łańduch, Doceniajmy się! – o roli ochotniczych straży pożarnych w budowaniu systemu ratownictwa w kraju, praktyce ich funkcjonowania oraz ich współpracy z Państwową Strażą Pożarną w rozmowie z komendantem głównym PSP gen. brygadierem Leszkiem Suskim; str. 8

nr 2/2018

  • Katarzyna Zamorowska, Zyskujemy, nie tracimy – o nowym rozdziale środków z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia od ognia i zmianach zasad rozdziału środków z tzw. dotacji MSWiA w praktyce działania OSP, partnerstwie ochotników i zawodowców, a także najbardziej wymagających dofinansowania obszarach działalności OSP w rozmowie z Andrzejem Kocem, prezesem Zarządu Wojewódzkiego ZOSP RP województwa podlaskiego i komendantem powiatowym PSP w Wysokiem Mazowieckiem; str. 10

nr 3/2018

  • Katarzyna Zamorowska, Na miejscu zbrodni – współczesna kryminalistyka na miejscu akcji gaśniczej, czyli jak gasić, by nie zniszczyć ewentualnego materiału dowodowego oraz eksperckie wsparcie strażaków w postępowaniu prowadzonym przez Policję w rozmowie z Pawłem Rybickim, ekspertem w naukach sądowych, wieloletnim szefem Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji; str. 10

nr 4/2018

  • Katarzyna Zamorowska, Okiełznać żywioły – o doświadczeniach dydaktycznych oraz teorii i praktyce w procesie nauczania przedmiotów ścisłych w rozmowie z dr. hab. Markiem Koneckim, profesorem nadzwyczajnym SGSP, kierownikiem Katedry Podstaw Procesów Spalania, Wybuchu i Gaszenia Pożarów w Szkole Głównej Służby Pożarniczej; str. 8

nr 6/2018

  • Katarzyna Zamorowska, Zdławić pożar pianą – rozmowa z bryg. dr. hab. inż. Andrzejem Mizerskim, profesorem SGSP z Zakładu Środków Gaśniczych i Neutralizujących: o wyborze – woda czy piana, specyfice środków gaśniczych i ich doborze do określonego zastosowania oraz latach doświadczeń dydaktycznych w połączeniu z doświadczeniami z podziału bojowego; str. 8

nr 7/2018

  • Lech Lewandowski, Przecierałam szlaki – o swoich wieloletnich doświadczeniach zdobytych w służbie i obecności kobiet w PSP opowiada mł. bryg. Agnieszka Mendelska, zastępca komendanta powiatowego PSP w Kamiennej Górze; str. 8

nr 8/2018

  • Katarzyna Zamorowska, Liczą się sekundy – rozmowa z Piotrem Sitnickim, szefem Lotniskowej Straży Ratowniczo-Gaśniczej – komendantem Lotniskowej Straży Pożarnej na Lotnisku Chopina w Warszawie w 70-lecie jej istnienia; str. 6

nr 12/2018

  • Lech Lewandowski, Bezpieczna przestrzeń powietrzna – porozumienie o współdziałaniu Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych i PSP w rozmowie z przewodniczącym PKBWL Andrzejem Lewandowskim; str. 12

RATOWNICTWO I OCHRONA LUDNOŚCI

nr 1/2019

  • Tomasz Michalik Jarosław Zwierzyna, Warsztat ratownika. Na lodzie (cz. 1) – metody wykorzystania sprzętu przygodnego lub ratowniczego podczas akcji na akwenach i ciekach zalodzonych; str. 27
  • Przemysław Berus, Marcin Nawrot, Do wody i na lód – krótki przewodnik po ofercie rynkowej ubrań specjalnych do akcji ratowniczych prowadzonych w sezonie zimowym w wodzie i na lodzie (opis, wady i zalety); str. 31
  • Przemysław Osiński, Triage: priorytety – zdarzenia masowe i odmiany segregacji medycznej (triage) na miejscu akcji: kategorie pilności, system START, ocena parametrów życiowych; str. 34
  • Szymon Kokot-Góra, Wentylacja – podstawowe zasady wykorzystywania wentylatorów w działaniach gaśniczych; str. 39
  • Rafał Podlasiński, Stabilizacja (cz. 1) – typy stabilizacji pojazdów wypadkowych – technika wykonania, dobór typu stabilizacji do sytuacji lub łączenie poszczególnych rodzajów unieruchamiania pojazdu; str. 42

nr 2/2018

  • Daniel Mucha, Zaowocowało doświadczenie – zawalenie się budynku wielorodzinnego w miejscowości Mirsk na Dolnym Śląsku: główne wyzwania, przebieg działań ratowniczych, zaangażowane siły, koordynacja prac grup specjalistycznych pracujących równolegle w obszarze lokalizacji i stabilizacji, współpraca z mediami; str. 12
  • Tomasz Grelak, Historia zatoczyła koło – rozszczelnienie gazociągu wysokiego ciśnienia (W/C DN 500) w Murowanej Goślinie, woj. wielkopolskie: działania szczebla interwencyjnego i taktycznego oraz strategicznego, wnioski i spostrzeżenia z akcji; str. 15

nr 3/2018

  • Wojciech Rapka Wojciech Piechaczek, Dramat w Zagłębiu – katastrofa budowlana w Sosnowcu (10 lutego): taktyka i przebieg działań ratowniczych, zastosowane techniki i sprzęt, organizacja łączności, akcja w liczbach; str. 13
  • Tomasz Michalik Jarosław Zwierzyna, Warsztat ratownika. Na lodzie (cz. 2) – techniki i zasady ratowania z powierzchni zarwanego lodu; str. 17
  • Marcin Ziemiański, Autobusy elektryczne – budowa pojazdów elektrycznych w kontekście prowadzenia działań ratowniczych; autobusy Solaris: konstrukcja pojazdu, układ elektryczny – kontener trakcyjny, komponenty zasilane wysokim napięciem; str. 22

nr 4/2018

  • Renata Golly, Odcięta ewakuacja – pożar w jednym z budynków mieszkalnych na nowojorskim Bronksie – opis zagrożeń i działań ratowniczych, przepisy ppoż. dotyczące obiektów mieszkalnych w USA i multiple alarm fire, czyli system alarmowy stosowany w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie; str. 12
  • Marek Marzec, Rekordowe działania – rok 2017 w statystykach zagrożeń i działań PSP; str. 16
  • Jacek Zalech, Rok trudnych doświadczeń – największe zdarzenia 2017 r. – najważniejsze akcje ratownicze PSP: karambol na autostradzie A1, katastrofa budowlana w Świebodzicach, sierpniowe nawałnice; str. 16

nr 5/2018

  • Paweł Klecha, Katastrofa w Poznaniu – katastrofa budowlana po wybuchu gazu w jednej z poznańskich kamienic: specyfika konstrukcji budynku, przebieg działań ratowniczych od chwili przyjęcia zgłoszenia, akcja w liczbach i wyciągnięte po niej wnioski; str. 16
  • Aleksander Kucharczyk, Pożar kościoła – jak ćwiczyć? – jakie elementy warto uwzględnić, planując ćwiczenia w obiekcie sakralnym: typowe warunki budowlane, poprawne przyjęcie zgłoszenia, wytyczne KG PSP dotyczące dysponowania, priorytety zamiaru taktycznego, sposób gaszenia a ochrona substancji zabytkowej etc.; str. 18
  • Katarzyna Zamorowska, Bezpiecznie jak… w porcie – zadania Portowej Straży Pożarnej w Gdyni, jej codzienna praca i ciekawe zdarzenia; rozmowa z Grzegorzem Bulwą, komendantem gdyńskiej PSP; str. 24
  • Łukasz Dudziński, Błonkoskrzydłe w natarciu – najpopularniejsze gatunki występujące w Polsce, działanie jadu na organizm, schemat czynności w ramach pierwszej pomocy po użądleniu; str. 27

nr 6/2018

  • Szymon Kokot-Góra, Termowizja – technologia i narzędzie w rękach współczesnego ratownika: typy kamer termowizyjnych i specyfika pracy z nimi podczas pożarów wewnętrznych; str. 11
  • Krzysztof Komorowski, Poszukiwany MIG-29 – działania poszukiwawcze połączonych służb po utracie łączności z samolotem wojskowym MIG-29 z 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego: udział i zadania jednostek PSP i OSP; str. 14
  • Dariusz Bilski Jakub Okólski, Hybrydy na drodze – specyfika działań ratowniczo-gaśniczych po wypadku drogowym samochodów elektrycznych i hybrydowych: poszczególne etapy działań, czym gasić?, case study; str. 17
  • Adrian Juruć, Piotr Tyczyński, Tlenoterapia a P0ChP – jak podawać tlen poszkodowanym z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, wywiad SAMPLE, z praktyki JRG PSP Wschowa; str. 22
  • Łukasz Dudziński, Błonkoskrzydły problem – jakimi narzędziami dysponują strażacy w akcji usuwania gniazd owadów błonkoskrzydłych, jak zabezpieczać ratownika i miejsce akcji; str. 24

nr 7/2018

  • Tomasz Matusiak, Pożar jak hydra – pożar hałdy śmieci na terenie Parku Przemysłowego Boruta Zgierz: akcja gaśnicza od momentu dojazdu pierwszych sił i środków po pierwsze wnioski; str. 10

nr 8/2018

  • Misja Szwecja – krótko o zaangażowania grupy ratowniczej PSP (moduły GFFFV) w akcję gaszenia pożarów lasów w Szwecji; str. 10
  • Aleksander Kucharczyk, Przećwiczyć autostradę – zdarzenia na drogach szybkiego ruchu – jak poprawić skuteczność działań ratowniczych? najważniejsze elementy, które powinny zostać uwzględnione w scenariuszach ćwiczeń; str. 12
  • Szymon Kokot-Góra, Sztuka przeszukania (cz. 2) – przeszukiwanie pomieszczeń z linią gaśniczą, metoda wahadłowa i kilka zasad, które będą miały zastosowanie niezależnie od wybranej metody pracy; str. 16
  • Paulina Merks Radosław Kozicki, Egzotyczny gość – współdziałanie różnych służb podczas akcji poszukiwania pytona nad Wisłą w Warszawie; str. 20

nr 9/2018

  • Michał Langner, Rafał Sołowin, Na ratunek Szwecji – 139 ratowników, 44 pojazdy pożarnicze, czyli polska grupa ratownicza zaangażowana w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności w pomoc w akcji gaszenia pożarów lasów w Szwecji: działania i logistyka od chwili przygotowań do wyjazdu do powrotu; str. 8
  • Katarzyna Zamorowska, Poskromić bestię – rozmowa z mł. bryg. Michałem Langnerem z Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności KG PSP – dowódcą grupy GFFFV Poland, gaszącej pożary w Szwecji; str. 12
  • Anna Sobótka, Sprostaliśmy zadaniu – relacja mł. bryg. Tomasza Grelaka, dowódcy modułu wielkopolskiego polskiej grupy ratowniczej zaangażowanej w akcję gaszenia pożarów lasów w Szwecji; str. 15
  • Anna Sobótka, Zrozumieć pożar – kpt. Michał Krysiak z Komendy Wojewódzkiej PSP w Szczecinie, zastępca dowódcy modułu zachodniopomorskiego grupy GFFFV Poland, o doświadczeniach z działań w Szwecji; str.17
  • Anna Sobótka, Nie czuliśmy się bohaterami – st. kpt. Marek Michalak z Komendy Powiatowej PSP w Goleniowie o szwedzkich sposobach walki z pożarami lasów, zaproponowanych podczas akcji polskich rozwiązaniach i doświadczeniach ze współpracy międzynarodowej podczas działań grupy GFFFV Poland w Szwecji; str. 16
  • Szymon Kokot-Góra, Sztuka przeszukania (cz. 3) – techniki przeszukiwania pomieszczeń bez linii gaśniczej; str. 19
  • Mateusz Pytel, Harcerskie spotkanie nad morzem – przygotowania prewencyjne i zabezpieczenie zlotu z okazji 100-lecia Związku Harcerstwa Polskiego „Gdańsk 2018” na terenie Wyspy Sobieszewskiej w Gdańsku: aspekty prawne i techniczne zabezpieczenia zlotu, zadania pionu prewencyjnego i operacyjnego PSP; str.22
  • Artur Luzar, Kapnometria – narzędzia kapnometryczne, służące do pomiaru wydychanego dwutlenku węgla, jako pomoc w prawidłowym prowadzeniu resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) na miejscu zdarzenia; str.26

nr 10/2018

  • Artur Kądziela, Podstępny przeciwnik – zdarzenia związane z awarią urządzeń grzewczych i tlenkiem węgla, liczba poszkodowanych i ofiar śmiertelnych w sezonach grzewczych w latach 2010-2018 w statystykach Komendy Głównej PSP: jak zostały zdefiniowane przyczyny tych zdarzeń, czynności kontrolno-rozpoznawcze PSP i uregulowania prawne obligujące strażaków do podjęcia działań w związku ze stwierdzonymi usterkami w instalacji gazowej lub przewodach kominowych, prewencja społeczna; str. 8
  • Łukasz Dudziński, Tlenek węgla pod lupą – tlenek węgla w zatruciach ostrych, przewlekłych, rozmyślnych i przypadkowych, objawy i źródła zatruć CO, postępowanie po ekspozycji, skala problemu w Polsce i na świecie, case study: analiza interwencji PS w przypadku zatrucia CO; str. 11
  • Maciej Piątek, Tomasz Suder, Niemożliwe jest możliwe – działania z zakresu ratownictwa wodnego mogą mieć charakter ratowniczy, nie tylko humanitarny: dwa przypadki udanych akcji ratowania tonących podjętych przez strażaków PSP z Pułtuska; str. 16
  • Bartłomiej Kot, Deska ortopedyczna – kiedy i jak? – idea wykorzystania deski ortopedycznej w wytycznych organizacji ITLS i zmiany kryteriów kwalifikacji do pełnej stabilizacji kręgosłupa, nowe wytyczne a praktyka działań w PSP; str. 18

nr 12/2018

  • Robert Klonowski, Firefighters Plus – pierwszy otwarty wielojęzyczny kurs e-learningowy dla strażaków, doskonalący ich umiejętności w obszarze prewencji i integracji społecznej, opracowany we współpracy pięciu komend straży pożarnych z pięciu krajów europejskich; str. 15
  • Łukasz Dudziński, Adrian Ząbek, Strażak uczy ratować – warsztaty szkoleniowe z pierwszej pomocy i bezpiecznych zachowań dla nauczycieli w woj. lubelskim, I edycja kampanii społecznej realizowanej w ramach ogólnopolskiej kampanii MSWiA „Kręci mnie bezpieczeństwo”; str. 18
  • Przemysław Osiński, Pomoc na dużą skalę – praca służb zaangażowanych w działania przedszpitalne po zdarzeniu masowym: etapy reagowania, etapy reagowania, najważniejsze pierwsze działania, role przypisane poszczególnym służbom; str. 20
  • Jarosław Kuśmirek, Jak ugasić Armagedon – działania ratownicze po uszkodzeniu sieci przesyłowej gazu ziemnego: organizacja akcji, współdziałanie służb; str. 24
  • Katarzyna Zamorowska, Mocny jak najsłabsze ogniwo – jak budować bezpieczeństwo sieci przesyłowej: pilotażowa ocena ryzyka przeprowadzona przez UDT-CERT w latach 2015-2016 dla dwóch eksploatowanych gazociągów przesyłowych należących do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM SA; str. 24
  • Piotr Gonera, Zabezpieczenie miejsca zdarzenia – jak zorganizować działania PSP i OSP, aby zminimalizować zagrożenie dla ratowników, poszkodowanych i innych osób znajdujących się w strefie działań: zdarzenia na drogach; str. 30

ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ

nr 2/2018

  • Paweł Rochala, Pokontrolnie, metodycznie, jednolicie – „Zasady prowadzenia postępowań administracyjnych w sprawach związanych z nadzorem nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych”, zatwierdzone przez komendanta głównego PSP – tok powstawania dokumentu, najważniejsze założenia przyjęte przez zespół opracowujący; str. 33
  • Aleksandra Guzik, Ryzyko awarii przemysłowej – klasyfikacja zakładu do kategorii o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej lub jako „innego zakładu”; praktyczne przykłady kwalifikacji zakładów, jak policzyć maksymalną ilość substancji niebezpiecznej w zakładzie?; str. 36

nr 3/2018

  • Paweł Rochala, Niebezpieczne pożarowo – jakie kryteria decydują o zaliczeniu danego materiału do niebezpiecznych pożarowo – definicja i przegląd (palność gazów, granice wybuchowości, gęstość gazu i energia zapłonu, ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55°C, materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, materiały zapalające się samorzutnie na powietrzu etc.); str. 26
  • Jolanta Maria Radziszewska-Wolińska, Adrian Kaźmierczak, Co w tunelu? – tunele kolejowe w Polsce i ich charakterystyka, zagrożenia w razie pożaru, koncepcja ratownictwa, drogi ewakuacyjne; str. 30

nr 4/2018

  • Paweł Rochala, Urządzenia przeciwpożarowe – urządzenia wykrywające pożar i powiadamiające o pożarze, dźwiękowy system ostrzegawczy, urządzenia gaśnicze, urządzenia zabezpieczające przed rozwojem pożaru i ograniczające jego skutki, urządzenia służące ewakuacji – na czym polega ich działanie, jak powinny ze sobą współpracować w systemie; str. 32
  • Paweł Janik, Ile pożarów, jakie straty (cz. 1) – analiza zagrożeń pożarowych w różnych grupach obiektów oraz spowodowanych przez nie strat w latach 2013-2017 (z danych statystycznych Komendy Głównej PSP); str. 36

nr 5/2018

  • Paweł Rochala, Bezpieczeństwo w domu i zagrodzie – domy jednorodzinne: nakazy i zakazy przepisów przeciwpożarowych i eliminowanie zagrożeń w praktyce; str. 36
  • Tomasz Sawicki, Rydwany ognia – kategorie autobusów, europejskie statystyki pożarów i ich ofiar, bezpieczeństwo pożarowe autobusów, badania pożaru autobusu w pełnej skali przeprowadzone w Szkole Głównej Służby Pożarniczej; str. 40

nr 6/2018

  • Tomasz Banaczkowski, Kocioł Czarownic – nowe oblicze – Stadion Śląski w Chorzowie po ponad 20 latach modernizacji: spojrzenie pod kątem ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa; str. 27
  • Paweł Janik, Sprawność urządzeń przeciwpożarowych (cz. 2) – kontynuacja artykułu Ile pożarów, jakie straty (cz. 1) (PP 4/2018): sprawność poszczególnych urządzeń przeciwpożarowych zainstalowanych w obiektach, w których zaistniały pożary: analiza na podstawie danych statystycznych Komendy Głównej PSP; str. 30
  • Paweł Rochala, Na co komu ta instrukcja? – instrukcja bezpieczeństwa pożarowego: rodzaje obiektów, w których jest wymagana oraz jakie informacje i w jakim kształcie powinna zawierać; str. 33

nr 7/2018

  • Paweł Janik, Palący problem – plaga pożarów składowisk odpadów: statystyki pożarów i działań kontrolnych PSP w ostatnich kilku latach, projekt zmian systemowych i legislacyjnych w tym obszarze działalności gospodarczej; str. 13
  • Konrad Leszczuk, Mikołaj Pawełczyk, Bezpieczeństwo harcerzy – „Protokół uzgodnień w zakresie wzmocnienia bezpieczeństwa na obozach harcerskich pod namiotami” wypracowany przez organizacje harcerskie, MSWiA, Komendę Główną PSP, Komendę Główną Policji oraz Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych po tragicznych w skutkach nawałnicach roku 2017; str. 16
  • Alicja Borucka, Emilia Pałubicka-Florczak, Symulator biurowca – mobilny symulator zagrożeń pożarowych w budynku użyteczności publicznej w Komendzie Wojewódzkiej PSP w Poznaniu i Komendzie Powiatowej PSP w Grodzisku Wielkopolskim – pierwszy i jedyny w Polsce; str. 18
  • Paweł Rochala, Cena spokojnego sumienia – warunki ewakuacji: co stanowią współczesne polskie przepisy; str. 20

nr 8/2018

  • Paweł Rochala, Niebezpieczne pożarowo – materiały niebezpieczne pożarowo w codziennym otoczeniu - co mówią przepisy: przechowywanie i użytkowanie, dozwolone ilości magazynowanych materiałów, paliwa płynne i gazowe w gospodarstwach rolnych, handel detaliczny gazem w butlach etc.; str. 22
  • Paweł Janik, Scenariusze pożarowe – jak powinien wyglądać scenariusz pożarowy i jak powinien zostać wdrożony: zakres przedmiotowy scenariusza, osoby zaangażowane w jego tworzenie, scenariusz na różnych etapach projektowania obiektu w u trakcie jego użytkowania; str. 26

nr 9/2018

  • Paweł Rochala, Hydranty wewnętrzne – powszechnie stosowane, a rzadko wykorzystywane – co mówią przepisy, jak działa praktyka; str. 28

nr 10/2018

  • Paweł Rochala, O gaśnicach – środki gaśnicze stosowane w poszczególnych rodzajach gaśnic i ich przeznaczenie, czyli grupy pożarów, ile środka gaśniczego w gaśnicach potrzeba do skutecznej ochrony budynku, gaśnice samochodowe oraz gaśnica lub jej substytut w domu i mieszkaniu; str. 27
  • Tomasz Sawicki, Pożary lasów okiem biegłego – klasyfikacja przyczyn pożarów leśnych i ich rodzajów, zachowanie się materiałów leśnych w warunkach pożaru, co decyduje o intensywności rozprzestrzeniania się pożaru w lesie i jakie ślady pozwalają odczytać przyczynę jego powstania; str. 32

nr 11/2018

  • Mariusz Przygoda, Artur Ankowski, SAFEDAM – system XXI wieku – nowe narzędzie pozwalające na gromadzenie i sprawne wykorzystywanie danych dotyczących stanu wałów przeciwpowodziowych w działaniach prewencyjnych i podczas akcji ratowniczych (projekt finansowany ze środków NCBiR w programie Bezpieczeństwo i Obronność); str. 37

nr 12/2018

  • Paweł Rochala, Monitoring pożarowy – jak działał kiedyś i jak działa dziś monitoring pożarowy, obiekty zobowiązane do stosowania systemów monitoringu, wyposażone w SSP i podłączone do monitoringu: statystyki porównawcze 1999 r. i 2017 r.; str. 34

SPRAWY OCHOTNIKÓW

nr 1/2018

  • Paweł Pora, Środki z ubezpieczeń – zmiany w sposobie przyznawania OSP funduszy z ubezpieczeń od ognia: nowe możliwości (na co może zostać przyznane dofinansowanie, jak wygląda proces ubiegania się o środki); str. 11
  • Zbigniew Krzemień, Dotacje dla ochotniczych straży pożarnych – gdzie trafiły fundusze przeznaczone dla OSP z budżetu państwa w latach 2015-2017, na co zostały spożytkowane, jakie były kryteria przydziału środków; str. 14
  • Wojciech Miciuła, Nie tylko wypoczynek – doświadczenia z organizacji obozów młodzieżowych drużyn pożarniczych przez OSP w Brodzicy, gm. Hrubieszów – program obozów, źródła finasowania, rozmowa z kpt. Piotrem Sendeckim – organizatorem obozów MDP, prezesem OSP w Brodzicy, kierownikiem sekcji kwatermistrzowsko-technicznej w KP PSP w Hrubieszowie; str. 17
  • Paweł Rochala, Sprawa jednej z dotacji – tryb i zasady udzielania dotacji MSWiA dla jednostek ochotniczych straży pożarnych w 2017 r: losy dotacji na organizację turniejów wiedzy pożarniczej i obozów MDP, tryb zagospodarowania tych funduszy w 2018 r.; str. 20
  • Kamil Dzwonnik, Perspektywa praktyka – szkolenie podstawowe strażaków-ratowników OSP oraz kierowców – konserwatorów sprzętu ratowniczego OSP: zakres godzinowy, tryb przeprowadzania, program – wyniki badania ankietowego przeprowadzonego wśród absolwentów; str. 22
  • red., Im trudniej, tym lepiej – działalność OSP w Niebieszczanach w powiecie sanockim (szkolenia i warsztaty, uprawnienia specjalistyczne strażaków, projekty unijne jako sposób pozyskiwania nowej wiedzy i wyposażenia jednostki); str. 24

nr 2/2018

  • Fakty w liczbach – list sekretarza stanu w MSWiA Jarosława Zielińskiego: fundusze programu modernizacji służb podległych MSWiA na lata 2017-2020 a środki przeznaczone dla ochotniczych straży pożarnych; str. 4
  • Lech Lewandowski, Wygrać przyszłość – OSP Ujazd Górny i OSP Czerna (woj. dolnośląskie): twórcy akcji „Korytarz życia – włącz myślenie”, promującej tworzenie korytarzy umożliwiających strażakom dojazd do zdarzeń drogowych; codzienne wyzwania z życia obu jednostek; str. 24

nr 3/2018

  • Olga Warczygłowa, Jerzy Orchowski, Wiek doświadczeń – 110 lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Lądku (woj. wielkopolskie): potencjał ratowniczy, sportowe sukcesy, działalność kulturalna; str. 40

nr 4/2018

  • Inspekcje OSP po nowemu – wystandaryzowane kryteria inspekcji gotowości operacyjnej ochotniczych straży pożarnych włączonych do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego: założenia w latach 2014-2017, istota obecnych zmian; str. 20
  • Elżbieta Przyłuska, Niby nic… – Ochotnicza Straż Pożarna w Nadarzynie i działająca przy niej słynna orkiestra dęta, rozmowa z jej założycielem i kapelmistrzem Mirosławem Chilmanowiczem; str. 24
  • Tomasz Banaczkowski, Dystans mierzony strażnicami – 998 strażnic odwiedzonych podczas wypraw rowerowych przez strażaka OSP Grzegorza Wilka: pomysł na promocję numeru alarmowego 998; str. 26
  • Marcin Kucharski, Paweł Pohl, (Bez)błędna organizacja łączności – obowiązki w zakresie łączności spoczywające na KDR, kanały ratownicze, zasady tworzenia kryptonimów, wymagania techniczno-funkcjonalne dla radiotelefonów; str. 28

nr 5/2018

  • Janusz Wałuszko, Niosą pomoc, krzewią kulturę – tradycje i dzień dzisiejszy OSP w Suchowoli; str. 32

nr 6/2018

  • OSP w bazie – czemu służy polecenie wykonania dokumentacji fotograficznej jednostek ochotniczych straży pożarnych wydane przez komendanta głównego PSP: pierwsza kompleksowa baza wiedzy o potencjale OSP; str. 38
  • Elżbieta Przyłuska, Jeden za wszystkich… – Akademia Małego Strażaka w Brzeźnicy na Podkarpaciu; str. 40
  • Karolina Kwaśnica, Solidarność druhów – z wizytą w OSP Izdebnik w Małopolsce; str. 42

nr 7/2018

  • Tomasz Banaczkowski, Fire Truck Show – dziesiąty Międzynarodowy Zlot Pojazdów Pożarniczych w Główczycach w woj. opolskim; str. 44
  • Małgorzata Kąkol, Zmierzyli się z wodą – XII Mistrzostwa Polski Strażaków Ochotników w Ratownictwie Wodnym i Powodziowym nad Jeziorem Licheńskim: opis konkurencji i wyniki; str. 46

nr 8/2018

  • Lech Lewandowski, Z MDP do PSP – wymogi formalne związane z organizacją obozów młodzieżowych drużyn pożarniczych, ich finansowanie i rozwiązania programowe; str. 30
  • Natalia Landzberg, Wakacje ze strażakami – 20-letnia tradycja obozów MDP w Skrzyni nad Jeziorem Słonym; str. 32
  • Anna Sobótka, Efekt synergii – działalność ratownicza i edukacyjna oraz orkiestra dęta ponadstuletniej Ochotniczej Straży Pożarnej w Aleksandrowie Łódzkim; str. 34
  • Elżbieta Przyłuska, Ludzie, psy i woda – ochotnicy specjalizująca się w ratownictwie wodnym, czyli OSP-RW Nowy Dwór Mazowiecki; str. 38

nr 9/2018

  • Mateusz Kaszyński, Najaktywniejsi – Ochotnicza Straż Pożarna w Brudzewie (woj., wielkopolskie) i jej inicjatywy; str. 32

nr 10/2018

  • Tomasz Banaczkowski, Życiowa batalia – OSP w Rudołtowicach na Dolnym Śląsku: z kart historii i współczesnej działalności, sądowa walka o zabytkowa strażnicę; str. 22
  • Lech Lewandowski, W sukurs pokrzywdzonym – dotacje ponad 100 mln zł z Funduszu Sprawiedliwości na zakup sprzętu ratowniczego dla OSP: zasady udzielania dotacji, procedura rozpatrywania i weryfikacji wniosków; str. 24

nr 11/2018

  • Wojciech Kukla, Równolatka Niepodległej – Ochotnicza Straż Pożarna w Uszwi: bogata historia i dzisiejsza aktywność na wielu polach; str. 34
  • Dariusz Falecki, Sztandary strażackie sprzed 1918 r.; str. 52

nr 12/2018

  • Alan Brukiewicz, Na lądzie i na wodzie – Ochotnicza Straż Pożarna w Krzywiniu – ponad 90 lat aktywności, ponad 100 interwencji rocznie obecnie; str. 38

SZKOLENIE

nr 2/2018

  • Paweł Motyka, Po drabinie – uwalnianie pasażerów po awaryjnym zatrzymaniu kolei linowej w sezonie zimowym – jak w takiej sytuacji wykorzystać drabiny pożarnicze?; procedury prowadzenia działań ratowniczych na kolejach linowych w powiecie nowosądeckim; str. 26
  • Rafał Podlasiński, Stabilizacja (cz. 2) – mechaniczne podpory szybkiej stabilizacji (ratownicze podpory mechaniczne) – wysoka skuteczność, krótki czas sprawienia i stosunkowo niski koszt zakupu; str. 30

nr 4/2018

Rafał Antosik, Dylematy dowodzącego – wypracowywanie zamiaru taktycznego: priorytety i pułapki; str. 40

nr 7/2018

  • Szymon Kokot-Góra, Sztuka przeszukania (cz. 1) – techniki i sposoby prowadzenia przeszukania w strefie zadymienia podczas pożarów wewnętrznych, przy bardzo ograniczonej lub zerowej widoczności: generalne zasady; str. 24

TECHNIKA

nr 1/2018

  • Robert Czarnecki, Dbanie o ubranie – zasady konserwacji ubrań specjalnych; str. 46

nr 2/2018

  • nadbryg. Marek Jasiński, Zakupy samochodów gaśniczych – źródła finansowania zakupów sprzętu dla jednostek PSP i OSP, bilans zakupów w roku 2017, plany na rok 2018; str. 19
  • Rafał Zakrzewski, Przetargowy poradnik (cz.1) – praktyczne rady dotyczące prawidłowego opracowywania dokumentacji przetargowej – niuanse specyfikacji istotnych warunków zamówienia; str. 22

nr 4/2018

  • Rafał Zakrzewski, Przetargowy poradnik (cz.2) – na co należy zwrócić uwagę, opracowując wzór umowy: przedmiot umowy, inspekcja produkcyjna, odbiory, gwarancja i serwis; str. 44

nr 6/2018

  • Rafał Zakrzewski, Przetargowy poradnik (cz. 3) – opis przedmiotu zamówienia: uwaga na pułapki w ustawie Prawo zamówień publicznych; str. 44

nr 7/2018

  • Marcin Kucharski, Paweł Pohl, Więcej niż łączność – praktyczne przykłady wsparcia działań ratowniczych, w których bezbłędnie wykorzystano walory samochodu dowodzenia i łączności; str. 28
  • Przemysław Berus, Karol Grześkowiak, Zestawy hydrauliczne – wady i zalety narzędzi hydraulicznych akumulatorowych i zasilanych pompą spalinową: analiza poparta wnioskami z rzeczywistych działań ratowniczych (na podstawie danych z bazy danych SWD-ST); str. 32

nr 8/2018

  • Damian Wałpuski, Wielofunkcyjny zwiadowca – drony i roboty zdalnie sterowane w działaniach grup specjalistycznych PSP; str. 42

nr 9/2018

  • Łukasz Dudziński, Endoskop w akcji – kamera wziernikowa w działaniach specjalistycznych grup poszukiwawczo-ratowniczych PSP – jakie możliwości daje?; str. 38

nr 10/2018

  • Przemysław Berus, Jarosław Jarosz, Sprawniej i bezpieczniej – konserwacja sprzętu ochrony dróg oddechowych – ciekawe rozwiązania stosowane w JRG we Wschowie; str. 36

nr 11/2018

  • Przemysław Berus, Wojciech Poniży, Kontrola nad poduszką – stanowisko do kontrolowanego wyładowywania poduszek powietrznych w KP PSP we Wschowie: budowa stanowiska, praktyka szkoleniowa; str. 44

nr 12/2018

  • Jan Kaczmarowski, Czerwony leśnik – samochody patrolowo-gaśnicze: obowiązkowe wyposażenie baz sprzętu w nadleśnictwach zaliczonych do I i II kategorii zagrożenia pożarowego lasu; str. 41

PRAWO W SŁUŻBIE

nr 2/2018

  • Dominik Kabat, Pomoc na cztery kąty – pomoc finansowa na uzyskanie lokalu lub domu, o której mowa w ustawie o PSP; str. 42
  • Wiesław Puchalski, Krzysztof Cygańczuk, Bezpieczeństwo danych – 20 lat obowiązywania ustawy o ochronie danych osobowych, zmiany unijne i nowe regulacje; porozumienie o podejmowaniu wspólnych działań na rzecz podnoszenia poziomu wiedzy o ochro nieprywatności i danych osobowych oraz wymiany doświadczeń pomiędzy GIODO i PSP; str. 44

nr 3/2018

  • Wiesław Puchalski, Krzysztof Cygańczuk, Zdążymy z RODO? – wdrożenie unijnego rozporządzenie 2016/679 (RODO) wiąże się również ze zmianami w ustawie o PSP i ustawie o ochronie przeciwpożarowej...; str. 48

nr 5/2018

  • Grzegorz Sobieraj, Ryszard Sałek, RODO w PSP – identyfikacja zagrożeń, obowiązki administratorów danych, ocean ryzyka i postępowanie z ryzykiem; str. 44

nr 6/2018

  • Wojciech Puchalski, Krzysztof Cygańczuk, RODO już obowiązuje – obowiązek informacyjny w SWD PSP, nowy obowiązek dla administratorów danych na wypadek incydentu naruszenia bezpieczeństwa danych osobowych; str. 47

nr 7/2018

  • Wiesław Puchalski, Krzysztof Cygańczuk, RODO, nie taki diabeł straszny – Wytyczne komendanta głównego PSP z 17 maja 2018 r.; str. 40
  • Anna Sobińska, Damian Witczak, Dopłata do wypoczynku – uprawnieni do świadczenia i przypadki bardziej skomplikowane, czyli zbieg uprawnień i małżonkowie z różnych służb; str. 42

nr 8/2018

  • Anna Sobińska, Damian Witczak, Rozkaz czy polecenie? – czym różni się rozkaz od polecenia służbowego w strukturach Państwowej Straży Pożarnej?; str. 46

nr 9/2018

  • Anna Sobińska, Damian Witczak, Strażak pod ochroną (cz.1) – czy każdy strażak jest jednocześnie funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu Kodeksu karnego? – interpretacja obowiązujących przepisów prawnych; str. 35

nr 10/2018

  • Anna Sobińska, Damian Witczak, Strażak pod ochroną (cz. 2) – co zapewnia ochrona przewidziana w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych, z której korzysta funkcjonariusz pożarnictwa w związku z pełnieniem obowiązków służbowych na mocy art. 57 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej; str. 45

nr 12/2018

  • Na bakier z prawem – korupcja, płatna protekcja, nadużycie władzy – jakie działania związane ze służbą w PSP mogą zyskać taką kwalifikację; str. 49

HISTORIA I TRADYCJE

nr 1/2018

  • Dariusz Falecki, O pożarnictwie na Kresach – historia polskiego pożarnictwa na Kresach: najważniejsze zagadnienia, wystawa w Centralnym Muzeum Pożarnictwa; str. 49
  • Katarzyna Zamorowska, Zew gór – główne zadania i tryb działania Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, ustawa o ratownictwie górskim i o tym, jak zostaje się ratownikiem górskim w rozmowie z Janem Łuszczewskim, prezesem GOPR; str. 52

nr 2/2018

  • Marek Pisarek, Muzeum w Martine Priekope – muzeum pożarnictwa zorganizowane przez słowackich strażaków ochotników i jego kolekcja; str. 50
  • Danuta Jankiewicz, Strażacy kresowi – z historii idei powstania Trójwojewódzkiego Domu Pogotowia Pożarowego we Lwowie; 52

nr 3/2018

  • Danuta Jankiewicz, Samarytanki – … czyli żeńska służba pożarnicza: geneza powstania I rola w walce o niepodległość Polski; str. 50
  • Danuta Jankiewicz, Suwak pożarniczy – … do obliczania funkcji oporów, ciśnień i wydajności motopomp, projekt inż. mech. Eugeniusza Kosewskiego, szefującego Wydziałowi Technicznemu przy Głównym Związku Straży Pożarnych w latach 30. ub. wieku; str. 52

nr 4/2018

  • Danuta Jankiewicz, Spadkobiercy bożogrobców – o historii i tradycji strażackich wart przy grobach pańskich w święta Wielkiej Nocy; str. 52

nr 5/2018

  • Jerzy Gutkowski, Walczyli w stolicy – Warszawska Straż Ogniowa w działaniach niepodległościowych w latach 1836-1918; str. 48
  • Danuta Janakiewicz, Gwiazda zasłużonych – Gwiazda Krajowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim: znak korporacyjny nawiązujący do ruchu niepodległościowego 1918 r.; str. 52

nr 6/2018

  • Lech Lewandowski, Zdeterminowani pionierzy – jak rodziła się po II wojnie światowej polska straż pożarna w Festung Breslau; str. 50
  • Danuta Jankiewicz, Tajemnicze pożarowisko – ludowe przesądy, zabobony i wierzenia na temat ognia; str. 52

nr 7/2018

  • Włodzimierz Wątor, Obrona gazowa – rozwiązania związane z ochroną ludności przed oddziaływaniem substancji chemicznych wdrażane w Polsce w okresie międzywojennym: rozwiązania systemowe, działalność Centralnej Szkoły Gazowej; str. 48
  • Michał Malisz, 208 lat bytomskiego pożarnictwa; str. 50
  • Danuta Jankiewicz, Strażacki plakat socrealizmu; str. 52

nr 8/2018

  • Alicja Mokrosz, Jubileusz w Rybniku – 140 lat od powołania pierwszej formacji przeciwpożarowej w mieście; str. 50
  • Danuta Jankiewicz, Wieże obserwacyjne – system punktów alarmowo-dyspozycyjnych w lasach i wieże obserwacji naziemnej – kiedyś i dzisiaj; str. 52

nr 9/2018

  • Jerzy Gutkowski, Strażacka walka o niepodległość – Powiatowa Szkoła Pożarnicza w Nowym Sączu (powołana w 1942 r.) i jej współdziałanie ze Strażackim Ruchem Oporu „Skała”; str. 44
  • Marek Pisarek, Przez trzy wieki z Metzem – o nowatorskich rozwiązaniach technicznych w produkowanych przez firmę Metz pojazdach pożarniczych na przestrzeni lat i samochodach tej marki w polskiej straży pożarnej; str. 48
  • Danuta Jankiewicz, Świadectwo przeszłości – losy powstałej w 1917 r. idei opracowania pamiątkowej księgi strażaków walczących o niepodległość na frontach Wielkiej Wojny 1914-1918; str. 52

nr 10/2018

  • Anna Sobótka, Strażacy z miasta ognia – rozwój straży pożarnej w Łodzi począwszy od lat 70. XIX w.; str. 48
  • Danuta Jankiewicz-Oleksy, Legenda strażackiej techniki – motopompa L i S - polska konstrukcja produkcji przedsiębiorstwa Autoremont, marzenie straży pożarnych w latach 20. i 30. XX w.; str. 52

nr 11/2018

  • Elżbieta Przyłuska, Na patriotyczną nutę – z wizytą w Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie na Kaszubach; str. 48
  • Piotr Piątkowski, Ostatnia taka straż – nieistniejąca już Ochotnicza Straż Pożarna w Sochaczewie upamiętniona w miejskiej tradycji; str. 50
  • Dariusz Falecki, Sztandary strażackie sprzed 1918 r.; str. 52

nr 12/2018

  • Danuta Janakiewicz-Oleksy, Prototyp – zabudowa pożarnicza na podwoziu samochodu ciężarowego STAR 25 wykonana przez Biuro Konstrukcyjne Przemysłu motoryzacyjnego w Warszawie w 1957 r. – pojazd w zbiorach Centralnego Muzeum Pożarnictwa; str. 52

NIEPODLEGŁA

nr 11/2018

  • Paweł Rochala, Zanim przyszła niepodległa – Wielka Wojna 1914-1918 i wydarzenia historyczne, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości, główne postacie polskiej sceny politycznej tych lat; str. 12
  • Tadeusz Olejnik, Zabór rosyjski: od strażaków do żołnierzy – stowarzyszenia strażackie działające w zaborze rosyjskim i ich utajona funkcja wojskowo-polityczna; str. 16
  • Paweł Karol Gąsiorczyk, Zabór austriacki: możliwość rozwoju – środowisko strażackie na ziemiach pod zaborem austriackim i jego patriotyczne działania; str. 21
  • Hubert Koler, Wielkopolska: opór w obronie polskości – rozwój straży pożarnych w zaborze pruskim, ruch niepodległościowy i powstanie wielkopolskie; str. 24
  • Dariusz Falecki, Śląsk i Pomorze: nieustanna walka – opór organizacyjny przeciwko germanizacji, zaangażowanie strażaków w działania niepodległościowe, powstania śląskie; str. 27
  • Danuta Janakiewicz-Oleksy, Żołnierz i wierna siostrzyca armii – straż pożarna w procesie budowania polskiej państwowości po 1918 r.; str. 32

ZDROWIE

nr 2/2018

  • Tomasz Zalas, Higiena życia psychicznego – czym jest higiena psychiczna i jak wypracować nawyki pozwalające utrzymać umysł w sprawności; str. 46

nr 10/2018

  • Halina Korkus, Ergonomia pracy przy komputerze – wskazówki dla strażaków wykonujących pracę biurową: od rozmieszczenia sprzętów w pomieszczeniu, poprzez oświetlenie, ogrzewanie i wentylację, po właściwą pozycję, dobór klawiatury i myszki; str. 40

nr 11/2018

  • Katarzyna Zamorowska, Otwarci na pomoc – kiedy strażak powinien sięgnąć po pomoc psychologiczną, jaki powinien być psycholog pracujący ze strażakami: wywiad z dr Zuzanną Toeplitz, wykładowcą w Katedrze Psychologii Różnic Indywidualnych Wydziału Psychologii UW; str. 40

nr 12/2018

  • Karol Jonczyński, Sprawny strażak – lepszy ratownik (cz. 1) – jakimi zdolnościami motorycznymi powinien wyróżniać się strażak? – rozważania o rodzajach treningu przydatnych w służbie; str. 44
  • Jarosław Kośmiński, Bartłomiej Gąsienica-Walczak, Jak upaść bezpiecznie – jak zdobyć kompetencje motoryczne, które pozwolą na złagodzenie upadku czy zderzenia z podłożem lub przedmiotem w ruchu; str. 46

ZA GRANICĄ

nr 2/2018

  • Renata Golly, Eksplozja w Halifaksie – 5 grudnia 1917 r., SS Mont Blanc, przewożący nieoznakowane materiały wybuchowe, zderza się z liniowcem SS IMO w wąskim portowym kanale: działania ratownicze i pomoc dla pasażerów, charakterystyka substancji z ładowni SS Mont Blanc; str. 39

nr 3/2018

  • Marek Wyrozębski, Przegrana bitwa – czerwiec 2013 r., tragiczny bilans gaszenia pożaru lasów w okolicach Yarnell w Arizonie: jak rozwijał się pożar, działania gaśnicze podejmowane przez strażaków i Służbę Leśną – taktyka, zespoły Hotshots, ich zadania i wyposażenie; str. 42
  • Aleksandra Kamińska, OSP w Finlandii – trzy rodzaje OSP, zasady ich funkcjonowania i miejsce w systemie ratownictwa w kraju; 46

Z PRASY ZAGRANICZNEJ

Streszczenia wybranych artykułów opublikowanych w czasopismach obcojęzycznych

  • nr 1/2018 – str. 54
  • nr 2/2018 – str. 54
  • nr 3/2018 – str. 54
  • nr 4/2018 – str. 54
  • nr 5/2018 – str. 54
  • nr 6/2018 – str. 54
  • nr 7/2018 – str. 54
  • nr 8/2018 – str. 54
  • nr 9/2018 – str. 54
  • nr 10/2018 – str. 54
  • nr 11/2018 – str. 54
  • nr 12/2018 – str. 54

SPORT I REKREACJA

nr 8/2018

  • Tomasz Banaczkowski, Z Częstochowy do Torunia – XXXV Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Sporcie Pożarniczym po raz pierwszy w województwie kujawsko-pomorskim; str. 44

nr 9/2018

  • Szymon Ławecki, Wybiegali tytuł –18. Mistrzostwa Europy Strażaków w Biegu Ulicznym w Feltre we Włoszech i sukces reprezentacji PSP; str. 41
  • Piotr Kalinowski, Zwycięzcy strażacy, co dalej? – o udziale polskich strażaków w Międzynarodowych Mistrzostwach Węgier o tytuł Najtwardszego Strażaka i przyszłości formuły współzawodnictwa o tytuł najtwardszego strażaka w Polsce; str. 42
  • Roman Sieniawski, Wodna rywalizacja – XXV Międzynarodowe Mistrzostwa Polski Strażaków Płetwonurków w Bornem Sulinowie; str. 42

PASJE

nr 7/2018

  • Elżbieta Przyłuska, Strażak, fotoreporter – o byciu strażakiem i jednocześnie profesjonalnym fotoreporterem akcji ratowniczej opowiada Piotr Zwarycz; str. 35
  • Małgorzata Kąkol, Z pasją przez życie – Jakub Walkowiak – strażak, iluzjonista, podróżnik, inicjator i koordynator akcji „Gasimy Afrykę – Misja Tanzania”; str. 38

ROZMAITOŚCI

nr 3/2018

  • Krzysztof Maczulski, Poza schemat – „Otwarte szkolenia z pierwszej pomocy dla każdego” – pomysł i doświadczenia z woj. warmińsko-mazurskiego; str. 36
  • Mateusz Krzemiński, (Nie) ratujcie mnie! – prawo pacjenta do decyzji dotyczącej wyrażenia zgody na udzielenie pierwszej pomocy w kontekście działań strażaków podczas akcji ratowniczej: jak postąpić w niestandardowych i trudnych przypadkach; str. 38
  • Marta Lewandowska, Pluszowa historia – Miś Ratownik i jego zadania: wielkopolska akcja „I Twój miś może zostać ratownikiem”; str. 46

nr 4/2018

  • Nowocześnie, międzynarodowo – Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie: zaplecze dydaktyczne, zajęcia teoretyczne i praktyczne, sport i współpraca międzynarodowa; str. 47
  • Poznański porządek – Szkoła Aspirantów PSP w Poznaniu: tryb stacjonarny i zaoczny, zaplecze dydaktyczne, realizowane projekty; str. 48
  • Siła praktyki – Szkoła Aspirantów PSP w Krakowie: kształcenie i doskonalenie zawodowe, szkolenia i warsztaty, praktyka w szkolnej JRG oraz cykliczne międzynarodowe konferencje „Ochrona dóbr kultury na wypadek szczególnych zagrożeń”; str. 50
do góry