Prawo wyboru emerytury

Niektórzy strażacy po lekturze artykułu pt. „Nowelizacja ustawy emerytalnej” (PP nr 10/2022) są zaniepokojeni koniecznością wyboru zasad obliczania wysokości przysługującej emerytury policyjnej. W związku z tym warto przedstawić bardziej szczegółowe wyjaśnienia w tym zakresie.
Kwestia tego wyboru dotyczy strażaków przyjętych do służby w okresie od 2 stycznia 1999 r. do 30 września 2003 r., jednocześnie mających za sobą co najmniej 25 lat służby oraz jakikolwiek okres pracy cywilnej (opłacania składek) przed podjęciem służby. Zatem chodzi o osoby, które będą zwalniane ze służby po 1 stycznia 2024 r., czyli za około roku. Szacuje się, że w całym 2024 r. dotyczyć to będzie ponad 760 strażaków, a do 2028 r. liczba ta wzrośnie do ponad 3400 funkcjonariuszy.

Dwa warianty

Jakie możliwości wyboru będzie miał strażak udający się na zaopatrzenie emerytalne? Przedstawmy pokrótce każdy z wariantów.
Opcja pierwsza, nazwijmy ją „zaliczającą pracę cywilną”. W tym przypadku do wysługi emerytalnej zalicza się okres służby plus okresy pracy cywilnej (okresy składkowe) liczone w wymiarze 1,3% za rok pracy. W takim przypadku przysługuje tylko emerytura policyjna z Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA.
Przykład
Emeryturę za 26 lat służby i 4 lata pracy cywilnej liczymy następująco: 40% za 15 lat służby, za pozostałych 11 lat służby po 2,6% = 28,6%. Za 4 lata pracy cywilnej po 1,3% = 5,2%. Sumując procenty, otrzymamy 40 + 28,6 + 5,2 = 73,8. Oznacza to, że emerytura wynosiła będzie 73,8% podstawy wymiaru, czyli uposażenia należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym.
Opcja druga, zwana tu „bez zaliczania pracy cywilnej”. Do wysługi emerytalnej liczy się tylko okres służby według zasady 40% za 15 lat służby i 2,6% za każdy rok dalszej służby. Za okres służby przysługiwało będzie prawo do emerytury z ZER MSWiA, natomiast za okres pracy cywilnej (opłacania składek) po spełnieniu określonych warunków, zwłaszcza wieku - 65 lat życia dla mężczyzn i 60 lat życia dla kobiet -prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Obie emerytury będą wypłacane łącznie, zgodnie z zasadą, że każdy z systemów emerytalnych realizuje własne zobowiązania.
W przypadku niedokonania wyboru wysokość emerytury zostanie ustalona według opcji opisanej w punkcie drugim.
Każdy strażak musi sam podjąć decyzję, którą opcję wybrać. Oświadczenie o sposobie ustalenia emerytury składa się do organu emerytalnego najpóźniej w dniu złożenia wniosku o ustalenie prawa do zaopatrzenia emerytalnego. Należy podjąć decyzję w sposób rozważny i świadomy, biorąc pod uwagę swoją wysługę emerytalną, wymiar okresów składkowych, a także przewidywaną wysokość emerytury z FUS.
Wyżej opisane prawo wyboru opisane jest w art. 15ab ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji…

„Drugie prawo wyboru”

Niezależnie od powyżej opisanych okoliczności warto dodać, że od 1 stycznia 2025 r. wszyscy strażacy przyjęci do służby przed 1 stycznia 2013 r., mający co najmniej 25 lat służby, będą mogli na zasadzie wyboru skorzystać z opcji obowiązującej dla przyjętych do służby 1 stycznia 2013 r. i później (ostatnia kolumna w załączonej tabeli). Mowa o zasadzie: emerytura w wymiarze 60% podstawy wymiaru za 25 lat służby plus po 3% za każdy dalszy rok służby, gdzie podstawa wymiaru emerytury wynosi średnie uposażenie z wybranych 10 lat służby.
Można powiedzieć, że jest to „drugie prawo wyboru”, opisane w art. 18h ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji…, zgodnie z tytułem rozdziału 1b ustawy „Prawo wyboru emerytury” (wersja ustawy obowiązująca od 1 stycznia 2025 r.). W związku z tym należy uznać, że samo pojęcie „prawo wyboru emerytury policyjnej” nie jest jednoznaczne i może dotyczyć dwóch różnych rozwiązań prawnych.
Zagadnienie prawa wyboru emerytury w całym systemie emerytur policyjnych przedstawia tabela, która prezentuje sposób zaliczania okresów służby i okresów pracy cywilnej do wysługi emerytalnej, liczenia podstawy wymiaru emerytury i możliwość uzyskania prawa do dwóch emerytur: z ZER i z FUS.

Treść niniejszego artykułu jest osobistym poglądem autora, nie może ona stanowić podstawy do wyliczeń indywidualnych emerytur.