Bezpieczeństwo, gotowość, wsparcie

W obliczu zmieniających się zagrożeń – zarówno tych związanych z żywiołami, jak i wywoływanych przez człowieka – rola Państwowej Straży Pożarnej nabiera nowego znaczenia. Pożary obiektów magazynowych, możliwe działania sabotażowe, potrzeba odbudowy systemu ochrony ludności, a także troska o warunki służby strażaków – to tylko część tematów, które dziś pojawiają się w debacie publicznej.

O wyzwaniach dla bezpieczeństwa wewnętrznego, planach wsparcia dla strażaków oraz wizji przyszłości PSP rozmawiamy z ministrem spraw wewnętrznych i administracji, koordynatorem służb specjalnych panem Tomaszem Siemoniakiem.

Panie ministrze, coraz częściej słyszymy o pożarach obiektów magazynowych, niekiedy z podejrzeniem celowego podpalenia. Czy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji podejmuje działania mające przeciwdziałać tego typu zagrożeniom?

W obliczu wojny w Ukrainie i rosnącego ryzyka celowych podpaleń MSWiA aktywnie działa na wielu polach. Musimy być czujni i gotowi na różne warianty zdarzeń. Również nasze służby specjalne podejmują odpowiednie kroki. Współpracujemy z lokalnymi instytucjami, prowadzimy kampanie edukacyjne i wykorzystujemy nowoczesne technologie do monitorowania zagrożeń. Przypomnę, że to zadanie ABW, która rozpoznaje i neutralizuje działania obcych służb w Polsce. Naszym priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim obywatelom.

Czy w świetle rosnącej liczby zdarzeń pożarowych oraz zatruć tlenkiem węgla Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji planuje dalsze działania legislacyjne lub edukacyjne zmierzające do poprawy bezpieczeństwa pożarowego w budynkach mieszkalnych, w tym m.in. w budynkach jednorodzinnych i lokalach użytkowanych prywatnie?

Resort spraw wewnętrznych i administracji podejmuje konkretne działania legislacyjne na rzecz bezpieczeństwa Polaków. Kładziemy nacisk na edukację społeczeństwa w sytuacjach zagrożenia. Kluczowe jest tutaj korzystanie z doświadczeń strażaków, którzy mogą pomóc w zabezpieczeniu mieszkań oraz naszego zdrowia, a nawet życia, przed konsekwencjami związanymi z zatruciem czadem czy dymem. Wprowadziliśmy obowiązek stosowania autonomicznych czujek dymu w lokalach mieszkalnych oraz hotelach. W przypadku istniejących lokali czujki będą wymagane od 2030 r. w mieszkaniach i od 2026 r. w hotelach. Nowe budynki muszą być wyposażone w czujki przed rozpoczęciem użytkowania. Kontrole Państwowej Straży Pożarnej oraz współpraca z ubezpieczycielami są kluczowe. Inwestycja w czujki to niewielki koszt w porównaniu do korzyści dla bezpieczeństwa, jakie niosą.

Mam nadzieję, że wspólne działania dadzą efekt w postaci mniejszej liczby ofiar śmiertelnych w pożarach mieszkań. W sumie niewielka inwestycja, jaką jest zakup czujki, może uratować życie nasze i naszych najbliższych.

W przestrzeni publicznej pojawiają się doniesienia o możliwych działaniach dywersyjnych wymierzonych w infrastrukturę krytyczną. Jaką rolę przypisuje pan Państwowej Straży Pożarnej w kontekście reagowania na takie zagrożenia?

Tutaj służby państwa polskiego działają bardzo intensywnie. Mamy świadomość sytuacji geopolitycznej na świecie i w Europie. Wdrożone zostały odpowiednie procedury i trzymamy rękę na pulsie. Dywersja to wieloaspektowe zagrożenie i musimy brać pod uwagę różne warianty możliwych zdarzeń. Chcemy działać sprawnie i skutecznie, dlatego nie mogę podać szczegółów. Zapewniam jednak, że wszystkie nasze służby, wśród nich Państwowa Straż Pożarna, świetnie ze sobą współpracują i są w stałym kontakcie. Będziemy zawsze reagować natychmiast i adekwatnie do zagrożeń, które wystąpią.

W związku z takimi zagrożeniami zwiększamy również potencjał kontrolno-rozpoznawczy i prewencji w PSP (nowe etaty), bowiem prewencja to klucz zapobiegania zagrożeniom, ale też zwiększanie odporności infrastruktury. Oczywiście zawsze dostosowujemy struktury organizacyjne i wyposażenie sprzętowe adekwatnie do potrzeb zabezpieczenia, by zredukować ryzyka.

Wojna w Ukrainie uwypukliła znaczenie sprawnie działającej obrony cywilnej. Czy MSWiA planuje odbudowę systemu budowli ochronnych, takich jak schrony i ukrycia? Czy Państwowa Straż Pożarna będzie miała w tym zakresie szczególne zadania?

Od 1 stycznia 2025 r. intensywnie wdrażamy nową ustawę o ochronie ludności i obronie cywilnej, która wzmocni nasz system ochrony ludności. Wojna w Ukrainie pokazała, jak ważna jest obrona cywilna, i chcemy korzystać z tych doświadczeń, aby być – jako państwo i społeczeństwo – lepiej przygotowanym. Do 2035 r. planujemy osiągnąć docelowe pojemności w obiektach zbiorowej ochrony poprzez remonty i modernizację istniejących obiektów, wykorzystanie nowo budowanych podziemnych obiektów, takich jak metro oraz tunele, a także obiektów publicznych, jak np. szkoły i szpitale.

Kluczowe będzie także wspieranie inicjatyw społecznych na rzecz budownictwa ochronnego. W tym procesie liczę na zaangażowanie PSP i OSP, które dzięki swojemu doświadczeniu i wysokiej klasy sprzętowi budują silny system ochrony ludności, zdolny do skutecznej reakcji na różne zagrożenia. Aby profesjonalnie podejść do tej tematyki, niezbędne jest zaangażowanie organów nadzoru budowlanego. Proszę mieć także na uwadze, że umożliwimy organom ochrony ludności zlecanie wykonania ekspertyz przez rzeczoznawców, uprawnionych ekspertów z zakresu budownictwa specjalnego, wentylacji i filtrowentylacji, w ramach środków przeznaczonych na ochronę ludności.

Jakie działania zostały podjęte przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w zakresie rozwoju oraz modernizacji systemu alarmowania i powiadamiania ludności w sytuacjach zagrożenia, w kontekście ustawy o ochronie ludności oraz ustawy o stanie klęski żywiołowej?

W ramach Programu MSWiA „Odporność na kryzys” wdrażamy nowoczesny system ostrzegania, który obejmie 4060 lokalizacji w całej Polsce. Koszt to 175 mln zł, pokryty zostanie z Krajowego Planu Odbudowy. Kluczowa jest tutaj wymiana analogowych syren na cyfrowe oraz budowa nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej. Konsekwentna modernizacja istniejących rozwiązań pozwoli skutecznie powiadamiać ludność o zagrożeniach. Nowy system, oparty na technologiach LoRaWAN, DMR i GSM, zapewni szybkie i klarowne komunikaty, co pozwoli obywatelom na właściwą reakcję w sytuacjach kryzysowych. Projekt, który rozpoczął się w 2023 r. i ma zakończyć się w 2025 r., znacząco podniesie poziom bezpieczeństwa w Polsce. W całym tym procesie kluczową rolę odgrywa Państwowa Straż Pożarna, która w ramach KPO wzięła na siebie ciężar budowy tego systemu.

Dodatkowo chcemy zduplikować kanał wymiany informacji między Centrum Operacji Powietrznych SZ RP i wojewódzkimi centrami zarządzania kryzysowego z wykorzystaniem Sieci Bezpiecznej Łączności Państwowej.

Jaką rolę pełni Państwowa Straż Pożarna w realizacji działań edukacyjnych w zakresie ochrony ludności, a także jakie działania będą podejmowane w celu zwiększania świadomości społecznej w kontekście obrony cywilnej i ochrony ludności?

Wdrożenie ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej to kluczowy krok w kierunku lepszego przygotowania społeczeństwa na kryzysy. Promuje ona postawy proaktywne, zachęca obywateli do angażowania się w działania na rzecz bezpieczeństwa.

Opracowaliśmy Program ochrony ludności i obrony cywilnej na lata 2025-2026, który został uzgodniony z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, Rządowym Zespołem Ochrony Ludności, ministrem obrony narodowej oraz przewodniczącą Komitetu ds. Pożytku Publicznego. Program został 30 kwietnia przedłożony Stałemu Komitetowi Rady Ministrów do opiniowania i spodziewamy się, że w maju zostanie uchwalony przez Radę Ministrów. Pokazuje on m.in. kluczowe obszary finansowania zadań ochrony ludności.

Już trwają wyższe kursy ochrony ludności dla samorządowców, organizowane przez Akademię Pożarniczą. Do 9 maja szkolenia odbyło: 46 prezydentów miast na prawach powiatu, 285 starostów, 14 wojewodów i siedmiu marszałków. Obecnie rozpoczynają się kursy dla ministrów i wiceministrów, a także wójtów i burmistrzów. Następnie będą prowadzone kursy dla podmiotów ochrony ludności oraz zwykłych obywateli.

Niezwykle ważne jest natomiast to, że edukacja w tym zakresie powinna być integralną częścią programów szkolnych. Młodsze pokolenia muszą być świadome swoich obowiązków. To strażacy PSP i OSP będą odgrywali wiodącą rolę w edukacji społeczeństwa, dzieląc się doświadczeniem oraz cennymi radami, jak zachować się w trudnych sytuacjach. Wspólne działania w zakresie bezpieczeństwa publicznego pozwolą nam lepiej przygotować się na ewentualne kryzysy.

Jak pan ocenia obecną rolę PSP w systemie bezpieczeństwa państwa? Czy przewiduje pan poszerzenie kompetencji tej formacji np. w obszarze ochrony ludności czy reagowania kryzysowego?

Strażacy są dziś obecni nie tylko podczas pożarów, ale także w sytuacjach kryzysowych, takich jak powodzie czy pandemia. Wszyscy świetnie pamiętamy zaangażowanie funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej oraz druhów ochotniczych straży pożarnych, którzy we wrześniu 2024 r. skutecznie pomagali w walce z powodzią. To jeden z wielu dowodów na to, że są zawsze gotowi stawić czoła wyzwaniom. Ich odwaga i profesjonalizm, szczególnie w trudnych warunkach, są godne podziwu. Często działają w sposób naprawdę heroiczny, o każdej porze dnia i nocy, co buduje wysokie zaufanie społeczne, którym cieszą się od wielu lat. Składam wyrazy wielkiego uznania za to poświęcenie i oddanie w służbie dla Rzeczypospolitej.

Czy może pan zdradzić, jakie założenia zawiera nowa ustawa modernizacyjna dla służb mundurowych? Na co mogą liczyć strażacy?

Intensywnie pracujemy nad nowym Programem modernizacji służb MSWiA na lata 2026-2029. Wskażemy konkretne zadania do realizacji w ramach poszczególnych przedsięwzięć. Program ten uwzględni nie tylko realizację inwestycji budowlanych i remontów, zakupy nowoczesnego sprzętu, wyposażenia i uzbrojenia, ale także przedsięwzięcia płacowe.

Wydatki związane z Państwową Strażą Pożarną są jednym z naszych głównych priorytetów, co odzwierciedla zaangażowanie formacji w zapewnienie bezpieczeństwa obywateli. Równolegle prowadzone są konsultacje z Ministerstwem Finansów w celu zabezpieczenia odpowiedniego finansowania. Dzięki tym działaniom chcemy zapewnić naszym służbom lepsze warunki pracy oraz narzędzia, które umożliwią im jeszcze skuteczniejsze działanie w obronie bezpieczeństwa obywateli.

Pan premier Donald Tusk już podjął decyzję o przeznaczeniu 13 mld zł na Program modernizacji Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej i SOP na lata 2026-2029.

Jednym z istotnych tematów jest wsparcie mieszkaniowe dla funkcjonariuszy PSP. Czy planowane są zmiany w tym zakresie?

Mamy już gotowe przepisy, które poprawią sytuację mieszkaniową funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Ochrony Państwa. Funkcjonariuszom służb podległych MSWiA będą przysługiwały nieopodatkowane świadczenia mieszkaniowe w wysokości od 900 do 1800 zł miesięcznie, a także zwrot kosztów dojazdu do pracy. Projekt rozwiązań został opublikowany w wykazie prac rządu. Chcemy, by świadczenia były wypłacane od 1 lipca 2025 r.

Nowe przepisy zastąpią dotychczasowe uprawnienia mieszkaniowe nowym prawem do zakwaterowania. Funkcjonariusze będą mogli wybierać formę zakwaterowania, w tym przydział mieszkania, kwatery tymczasowej lub wypłatę świadczenia mieszkaniowego. Celem zmian jest stworzenie lepszych warunków życia dla funkcjonariuszy oraz motywacja do dalszej służby. Propozycja ta jest odpowiedzią na oczekiwania funkcjonariuszy w zakresie poprawy zabezpieczenia ich potrzeb mieszkaniowych, wzorowanych na rozwiązaniach obowiązujących w Siłach Zbrojnych RP.

Pojawiają się głosy o potrzebie stworzenia „karty mundurowej” – dokumentu umożliwiającego korzystanie z ulg i zniżek. Czy ten pomysł jest analizowany przez ministerstwo?

Wspólnie z Ministerstwem Obrony Narodowej przygotowaliśmy projekt ustawy dotyczący Karty Rodziny Mundurowej. Będzie on w najbliższym czasie poddawany dodatkowym uzgodnieniom z zainteresowanymi resortami. Cel przepisów to wsparcie rodzin mundurowych, wśród nich funkcjonariuszy służb podległych MSWiA.

Czy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji rozważa wprowadzenie dodatkowych rozwiązań zwiększających atrakcyjność służby w Państwowej Straży Pożarnej, w szczególności poprzez zmianę zasad naliczania świadczeń emerytalnych dla funkcjonariuszy przyjętych do służby po 31 grudnia 2012 r., a także zrównoważenie siatki płac, tak aby różnice pomiędzy grupami zaszeregowania były adekwatne do posiadanych kwalifikacji oraz zakresu odpowiedzialności przypisanego do danego stanowiska?

Chcemy, aby najbardziej doświadczeni funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej pozostawali w służbie i dzielili się swoim cennym doświadczeniem. Sukcesywnie rosną uposażenia, a do PSP trafiają środki na nowoczesny sprzęt, co pozwala na efektywniejsze wykonywanie zadań. Priorytetem naszego bezpieczeństwa są sprawnie działające i godnie wynagradzane służby, które odgrywają kluczową rolę w ochronie życia i mienia obywateli.

Analizujemy wszelkie propozycje kierowane do MSWiA, zarówno ze strony kierownictwa PSP, jak i ze strony związkowej. Priorytetem jest zawsze dobro funkcjonariuszy i całej formacji.

Jakie inne działania planuje pana resort, by poprawić warunki służby i zatrzymać doświadczonych funkcjonariuszy w formacji?

Trwają intensywne prace nad nowymi inicjatywami. Działania te są konsultowane z przedstawicielami środowiska funkcjonariuszy, aby uwzględnić ich potrzeby i sugestie. To właśnie oni jako pierwsi będą informowani o kolejnych naszych inicjatywach, które mają na celu wzmocnienie formacji i zapewnienie lepszych warunków służby funkcjonariuszy oraz pracy pracowników cywilnych służb.

Jak pan minister postrzega dzisiejszą Państwową Straż Pożarną? Jakie są jej najmocniejsze strony?

Największym kapitałem Państwowej Straży Pożarnej są ludzie i mam tu na myśli zarówno funkcjonariuszy, jak i pracowników cywilnych tej formacji.  Każdego dnia obserwujemy ich wielki profesjonalizm, widoczny niezależnie od sytuacji, w której przychodzi reagować. Widzieliśmy wielokrotnie skuteczność działań w sytuacjach kryzysowych, kiedy szybka reakcja, wysoka gotowość operacyjna oraz nowoczesny sprzęt pozwoliły efektywnie współpracować z innymi służbami. To także zaangażowanie w działania edukacyjne, które zwiększają świadomość społeczną na temat bezpieczeństwa pożarowego. Te atuty czynią Państwową Straż Pożarną kluczowym elementem systemu ochrony ludności w Polsce.

Warto podkreślić, że w tym roku obchodzimy 30-lecie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, który stanowi wielkie osiągnięcie pokoleń polskich strażaków. System ten jest wizytówką naszego kraju na arenie międzynarodowej.

Czy w dzieciństwie lub młodości rozważał pan zostanie strażakiem? Jakie emocje towarzyszą panu podczas spotkań ze strażakami dziś?

W młodości marzyłem o różnych zawodach, ale bycie strażakiem zawsze budziło we mnie szczególny podziw. Fascynowała mnie idea niesienia pomocy innym i ratowania życia, co jest nieodłącznym elementem strażackiej służby. Choć ostatecznie wybrałem inną ścieżkę kariery, to z wielkim szacunkiem patrzę na trudną i odpowiedzialną rolę, jaką odgrywają strażacy w naszym społeczeństwie. Dla mnie to zaszczyt, że jako szef MSWiA nadzoruję formację tak wyjątkową jak PSP.

Na zakończenie – czy chciałby pan skierować kilka słów do funkcjonariuszy PSP z okazji Dnia Strażaka?

Z okazji Dnia Strażaka przekazuję moje najserdeczniejsze życzenia dla wszystkich funkcjonariuszek, funkcjonariuszy oraz pracowników cywilnych Państwowej Straży Pożarnej oraz druhen i druhów OSP. Dziękuję za Waszą odwagę, poświęcenie i nieustanną gotowość do niesienia pomocy innym. Wasza służba i praca są nieocenione, a zaangażowanie w ratowanie życia i mienia zasługuje na najwyższy szacunek. Życzę zdrowia, siły oraz wielu sukcesów w codziennych działaniach. Niech Wasza misja zawsze przynosi satysfakcję i spełnienie.