Hydranty wewnętrzne

Wydawałoby się, że o hydrantach wewnętrznych wiemy już wszystko. Czy aby na pewno?

W artykule zostały nakreślone ogólne zasady odbioru instalacji hydrantowych. Powinny one być podstawą stworzenia harmonogramu odbiorów. Zanim jednak przejdziemy do tego zagadnienia, warto omówić kilka podstawowych kwestii.

Czy hydrant jest stałym urządzeniem gaśniczym?

Wiele osób określa hydranty wewnętrzne jako urządzenia gaśnicze półstałe lub po prostu nie zalicza ich do grupy stałych urządzeń gaśniczych (SUG). Wątpliwość, czy należą one do urządzeń gaśniczych stałych, czy też nie, wynika z rozporządzenia MSWiA, w którym czytamy: „Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych związanych na stałe z obiektem, zawierających zapas środka gaśniczego i uruchamianych samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru, jest wymagane w [...]” [1]. Hydranty wewnętrzne nie są uruchamiane automatycznie, a więc nie wpisują się w zakres określony przez rozporządzenie. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że nie definiuje ono, czym są stałe urządzenia gaśnicze, a jedynie określa obiekty, w jakich SUG musi uruchamiać się samoczynnie.

Hydranty wewnętrzne jako część instalacji wodociągowej przeciwpożarowej są według nomenklatury europejskiej stałymi urządzeniami gaśniczymi. Świadczy o tym np. fakt, że normy europejskie dotyczące hydrantów wewnętrznych opracowuje Komitet Techniczny CEN/TC 191 Stałe urządzenia gaśnicze. Normy te noszą tytuł „Stałe urządzenia gaśnicze. Hydranty wewnętrzne”. Zgodnie z normą PN-ISO 8421-4, omawiającą terminologię z zakresu ochrony przeciwpożarowej: „Stałe urządzenie gaśnicze - zamontowane na stałe urządzenia zawierające określoną ilość środka gaśniczego, połączone ze stałą dyszą (stałymi dyszami), przez którą środek gaśniczy jest podawany do gaszenia pożaru, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie” [2]. W kolejnych normach dotyczących hydrantów wewnętrznych czytamy, że hydrant wewnętrzny jest to urządzenie do zwalczania pożaru składające się ze zwijadła z dostarczoną centralnie wodą, ręcznego zaworu odcinającego sąsiadującego ze zwijadłem, węża płasko składanego lub półsztywnego oraz prądownicy zamykanej [3].

Zatem, biorąc pod uwagę zapisy normy PN-ISO 8421-4 i PN-EN 671-1, hydranty wewnętrzne są bez wątpienia elementem stałych urządzeń gaśniczych uruchamianych ręcznie i powinny być w ten sposób klasyfikowane.

Podział hydrantów wewnętrznych

Hydranty wewnętrzne, zgodnie z normami przedmiotowymi, możemy podzielić na: hydranty wewnętrzne z wężem półsztywnym i hydranty wewnętrzne z wężem płasko składanym [3]. Rozporządzenie MSWiA wymienia możliwe do zastosowania punkty poboru wody do celów przeciwpożarowych:

1. hydranty wewnętrzne z wężem półsztywnym:
2. HW 25,
3. HW 33;
4. hydranty wewnętrzne z wężem płasko składanym HW 52;
5. zawory hydrantowe 52.

Nie przewiduje ono jednak możliwości stosowania hydrantów wewnętrznych HW 19, a więc nie należy ich stosować do celów przeciwpożarowych. Należy zauważyć, że normy serii PN-EN 671 nie wymagają określonych wymiarów hydrantów, a jedynie stawiają wymagania dotyczące parametrów wytrzymałościowych, znakowania itp. Powoduje to sytuację, w której hydrant noszący znakowanie CE nie może zostać użyty w obiekcie jako urządzenie przeciwpożarowe ze względu na ograniczenia wskazane w rozporządzeniu MSWiA.

Znakowanie hydrantów wewnętrznych

Wymagania dotyczące znakowania hydrantów wewnętrznych są określone w normach PN-EN 671-1 oraz PN-EN 671-2. Przede wszystkim szafka hydrantowa powinna być opatrzona znakiem Hydrant wewnętrzny  (numer referencyjny F002 w ISO 7010).
Dodatkowo, ponieważ hydranty wewnętrzne są objęte normą zharmonizowaną, wymagane jest dla nich znakowanie CE. Przykład poprawnego oznakowania przedstawia załącznik ZA.3 w normach PN-EN 671-1 i PN-EN 671-2. Powinno ono zawierać:

• oznakowanie CE,
• nazwę lub numer identyfikacyjny notyfikowanej jednostki certyfikującej,
• nazwę lub znak identyfikujący producenta,
• dwie ostatnie cyfry roku, w którym oznakowanie zostało naniesione,
• numer certyfikatu zgodności WE,
• odniesienie do zastosowanej Normy Europejskiej,
• opis wyrobu oraz jego zamierzone zastosowanie.

Przykładowe błędy pojawiające się w znakowaniu hydrantów wewnętrznych zostały przedstawione na rys. 2. Poprawne oznakowanie powinno zawierać informację o zamierzonym zastosowaniu, np.: „Stałe instalacje zapewniające użytkownikom budynku środki do kontroli oraz ugaszenia pożaru w zarodku” lub po prostu „Bezpieczeństwo pożarowe”. 

*) NPD - zasadnicza charakterystyka nie została określona

Odbiory instalacji hydrantowych

Odbiór instalacji hydrantowej powinien się zaczynać od sprawdzenia dokumentacji.  Odbierający musi mieć wgląd do:

1. certyfikatów stałości właściwości użytkowych dla nowo wprowadzanych wyrobów budowlanych lub certyfikaty zgodności EC dla dotychczas produkowanych wyrobów, potwierdzające zgodność z normami EN-671-1:2012, EN 671-2:2012,
2. deklaracji właściwości użytkowych,
3. ogólnej charakterystyki zasilania wodą,
4. obliczeń hydraulicznych dla najbardziej niekorzystnie położonego hydrantu lub zaworu hydrantowego z planem rozmieszczenia przewodów rurowych na rysunkach aksonometrycznych - nazwa i nr licencji programu do obliczeń,
5. materiałów z wyszczególnieniem przestrzeni (pomieszczeń) wraz z podaniem obciążenia ogniowego lub ich kwalifikacji do kategorii zagrożenia ludzi ZL,
6. programu przeglądów i kontroli (książka przeglądów i kontroli przekazywana użytkownikowi).

Dodatkowo podczas odbioru powinny zostać sprawdzone następujące elementy: podłączenie węża, wydajność wodna i ciśnienie.

Minimalna wydajność poboru wody mierzona na wylocie prądownicy, zgodnie z wymienionym rozporządzeniem, wynosi:

• dla hydrantu 25 - 1,0 dm³/s,
• dla hydrantu 33 - 1,5 dm³/s,
• dla hydrantu 52 - 2,5 dm³/s,
• dla zaworu 52 - 2,5 dm³/s.

Rys. 3. Przykład protokołu stosowanego podczas odbioru instalacji hydrantowej, opracowanie własne CNBOP-PIB

Kolejnym elementem podlegającym sprawdzeniu podczas odbioru jest urządzenie otwierające hydrant. Zgodnie z pkt 4.7 normy PN-EN 671-1:2012 oraz pkt 4.6 normy PN-EN 671-2:2012 zamykane szafki hydrantu powinny zostać wyposażone w urządzenia do awaryjnego otwierania. Mogą one być zabezpieczone jedynie kruchym, przezroczystym materiałem. Jeśli od czoła znajduje się krucha szybka, należy zastosować materiał takiego rodzaju, aby po jej rozbiciu nie pozostawały postrzępione bądź ostre krawędzie, które mogłyby spowodować zranienie przy uruchamianiu urządzenia awaryjnego. Powinien zostać zapewniony dostęp do hydrantu na potrzeby sprawdzenia lub konserwacji (szafka otwierana za pomocą klucza).

Odbiory bez uchybień

Hydrant wewnętrzny jest bez wątpienia stałym urządzeniem gaśniczym wodnym. Wynika to z zapisów norm przedmiotowych, które zostały przytoczone w artykule. Pojawiające się wątpliwości są jedynie niewłaściwą interpretacją zapisów rozporządzenia. Wynikają też z przeświadczenia, że przytoczony zapis rozporządzenia to nic innego, jak definicja stałego urządzenia gaśniczego, w którą bez wątpienia nie wpisują się hydranty wewnętrzne. Tymczasem rozporządzenie nie przytacza definicji stałego urządzenia gaśniczego, a jedynie wskazuje, w jakim obiekcie należy zastosować stałe urządzenie gaśnicze uruchamiane samoczynnie.

Warto podkreślić, że nie każdy hydrant wewnętrzny noszący oznakowanie CE zgodnie z normami przedmiotowymi PN-EN 671-1:2012 oraz PN-EN 671-2:2012 może zostać zastosowany w obiekcie jako stałe urządzenie gaśnicze. Wynika to z zapisów wspomnianego rozporządzenia, które dopuszcza do stosowania wyłącznie hydranty określonej wielkości. Tym samym hydrant wewnętrzny wielkości HW19 nie może zostać w Polsce zastosowany jako stałe urządzenie gaśnicze zainstalowane w obiekcie.

Należy zauważyć, że właściwie przygotowane i przeprowadzone odbiory stałego urządzenia gaśniczego są gwarantem zastosowania komponentów o określonych właściwościach, które wynikają z projektu instalacji. Jakiekolwiek uchybienia w odbiorach mogą być powodem niewłaściwego działania instalacji lub jej nieprawidłowej charakterystyki użytkowej.

mgr inż. Karolina Stegienko
pracuje w Zespole Laboratoriów Urządzeń i Środków Gaśniczych w CNBOP-PIB

mgr inż. Leszek Jurecki
jest kierownikiem Zespołu Laboratoriów Technicznego Wyposażenia Jednostek Ochrony Przeciwpożarowej w CNBOP-PIB

inż. Daria Kubis
jest kierownikiem Zespołu Laboratoriów Urządzeń i Środków Gaśniczych w CNBOP-PIB

Przypisy

[1] Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 109, poz. 719).

[2] PN-ISO 8421-4:1998 Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Wyposażenie gaśnicze.

[3] Na podstawie: PN-EN 671-1:2012 Stałe urządzenia gaśnicze. Hydranty wewnętrzne. Część 1: Hydranty z wężem półsztywnym oraz PN-EN 671-2:2012 Stałe urządzenia gaśnicze. Hydranty wewnętrzne. Część 2: Hydranty z wężem płasko składanym.

[4] Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 7 czerwca 2010 r. (DzU nr 109, poz. 719) w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

[5] ISO 7010:2011 Graphical symbols. Safety colours and safety signs. Registered safety signs.

czerwiec 2016