Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS) na rzecz poprawy bezpieczeństwa i usprawnienia systemu ratownictwa – rola Biura Edukacji w projektach

System kształcenia, szkolenia i doskonalenia zawodowego w PSP opiera się na szkołach i ośrodkach szkolenia w komendach wojewódzkich PSP. Bez sprawnie działających szkół i ośrodków szkolenia nie będzie sprawnie działającej Państwowej Straży Pożarnej jako organizacji zdolnej do uczenia się. Ośrodek szkolenia każdej z komend powinien stanowić centrum szkolenia i doskonalenia zawodowego, centrum realizacji i koordynacji działań edukacyjnych na terenie danego województwa. To on powinien być miejscem, które inicjuje działania edukacyjne i inspiruje do stałego doskonalenia zawodowego, zapewniając profesjonalną i właściwie przygotowaną kadrę PSP i OSP. Fundusze Europejskie mają swój wkład w ich działalność.

Decyzjami komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej powołane zostały zespoły do przygotowania i realizacji w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS) następujących projektów:

1. „Zwiększenie skuteczności prowadzenia długotrwałych akcji ratowniczych – etap II” (DAR),
2. „Usprawnienie systemu ratownictwa na drogach – etap IV” (Drogi),
3. „Usprawnienie systemu ratownictwa w transporcie kolejowym – etap II” (Kolej).

Bezpośredni nadzór nad funkcjonowaniem zespołów sprawuje wyznaczony zastępca komendanta głównego PSP. Zespoły powołane zostały na okres przygotowania, realizacji i rozliczenia finansowego projektów.

Do zadań zespołów powołanych w Biurze Edukacji należy: 

1. w zakresie przygotowania założeń i koncepcji projektów: 

• przygotowanie dokumentacji projektów, 

• weryfikacja przygotowanej dokumentacji i wniosku aplikacyjnego według kryteriów horyzontalnych oraz specyficznych kryteriów obligatoryjnych i rankingujących, a także  
  zapewnienie zgodności dokumentacji i wniosku aplikacyjnego z tymi kryteriami, 

• bieżący monitoring i weryfikacja aktualizacji wytycznych dotyczących przygotowania projektów w ramach FEnIKS, 

• koordynacja opracowania dokumentacji w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych, 

• koordynacja finansowania projektów, 

• realizacja innych prac związanych z przygotowaniem projektów i złożeniem wniosku o dofinansowanie; 

1. w zakresie wdrażania projektów poprzez zarządzanie administracyjne, finansowe i techniczne: 

• aktualizacja dokumentacji projektów, 

• monitorowanie przebiegu realizacji projektów, 

• koordynacja realizacji postępowań o udzielenie zamówień publicznych, 

• koordynacja zapewnienia finansowania realizacji projektów, obsługa finansowa projektów, w tym prowadzenie wyodrębnionej ewidencji księgowej, 

• opracowywanie wniosków o płatność w ramach projektów, 

• upowszechnianie i promowanie przedmiotu i rezultatów projektów, 

• koordynacja prac wojewódzkich kierowników projektów, 

• współpraca z instytucjami zaangażowanymi w system wdrażania funduszy europejskich w Polsce. 

Decyzją komendanta głównego PSP Biuro Edukacji KG PSP zaangażowane zostało do realizacji projektów DAR oraz Drogi.

„Zwiększenie skuteczności prowadzenia długotrwałych akcji ratowniczych – etap II” (DAR)

Za długotrwałe akcje ratownicze uważa się każde działania ratownicze organizowane lub kierowane przez Państwową Straż Pożarną trwające co najmniej 6 godz., jak również pomocnicze specjalistyczne czynności ratownicze wykonywane przez PSP w ramach pomocy udzielanej innym służbom ratowniczym trwające co najmniej 6 godz., akcje ratownictwa podwodnego prowadzone przez PSP wymagające wykonania co najmniej jednego cyklu nurkowania, a także inne działania wymagające zgrupowania strażaków przez okres co najmniej 6 godz. w czasie podwyższonej gotowości operacyjnej lub w celu współdziałania z innymi służbami.

W Polsce do długotrwałych akcji ratowniczych należą przede wszystkim:

• akcje gaśnicze, np. gaszenie pożarów lasów, torfowisk, składowisk odpadów, hal i magazynów wielkopowierzchniowych,
• akcje powodziowe,
• akcje chemiczno–ekologiczne,
• akcje ratownicze podczas katastrof budowlanych.

Przedmiotem projektu DAR są: 

- zakupy sprzętu – doposażenie sprzętowe poszczególnych dziedzin ratownictwa,

- zakup wyposażenia do realizacji procesu kształcenia, w tym symulatorów i trenażerów odzwierciedlających środowisko pracy ratowników,

- zakup i montaż sprzętu komputerowego wyposażonego w specjalistyczne oprogramowanie do wykonywania analiz, prognozowania i modelowania zagrożeń oraz prawdopodobnych skutków ich oddziaływania,

- wyposażenie ośrodków szkolenia straży pożarnej w sprzęt do szkolenia w zakresie ratowania życia, zdrowia i mienia oraz usuwania skutków katastrof naturalnych i wywołanych działalnością człowieka.

„Usprawnienie systemu ratownictwa na drogach – etap IV” (Drogi)

Wzrost liczby samochodów osobowych i rozwój transportu ciężarowego w Polsce powoduje, że liczba kolizji i wypadków drogowych w ostatnich latach – pomimo podejmowanych działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym zadań realizowanych zgodnie z Narodowym Programem Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2021-2030 – utrzymuje się na podobnym poziomie. Działania jednostek PSP polegają na organizowaniu i prowadzeniu akcji ratowniczych oraz likwidacji miejscowych zagrożeń w transporcie drogowym, mają na celu ochronę życia, zdrowia, mienia oraz środowiska. Uzupełnienie braków w sprzęcie lub jego wymiana na nowy służy poprawie stanu bezpieczeństwa na szlakach drogowych, a tym samym powoduje wzrost efektywności systemu ratownictwa tworzonego przez jednostki Państwowej Straży Pożarnej.

Przedmiotem projektu Drogi jest: 

- zakup sprzętu dla służb drogowego ratownictwa technicznego, w tym pojazdów z niezbędnym specjalistycznym wyposażeniem (ratownictwo).

Podmioty upoważnione do ponoszenia wydatków kwalifikowanych w ramach projektów to 16 komend wojewódzkich PSP, a naszym celem jest zadbać o ośrodki szkolenia tychże komend. W każdej z nich powołani zostali wojewódzcy koordynatorzy projektów, którzy odpowiedzialni są m.in. za: wszczęcie, przeprowadzenie i udzielenie w imieniu i na rzecz pozostałych podmiotów postępowań o udzielanie zamówień publicznych, odbiór sprzętu, przygotowanie dokumentów związanych z płatnością za sprzęt, przesyłanie do KG PSP informacji, sprawozdań i dokumentów, również tych koniecznych do sporządzenia wniosku o płatność, informowanie na bieżąco o nieprawidłowościach, opóźnieniach itp.

Jako wyznaczeni w Biurze Edukacji przez komendanta głównego PSP specjaliści do spraw merytorycznych i kosztów pośrednich wyżej wspomnianych projektów pomagamy ośrodkom szkolenia komend wojewódzkich PSP wyposażyć je w sprzęt do realizacji procesu kształcenia w poszczególnych dziedzinach ratownictwa. Zebraliśmy potrzeby i propozycje sprzętowe z komend wojewódzkich PSP w związku z przygotowaniami do tworzenia projektów w ramach Programu Fundusze na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021-2027 (FEnIKS).

3 lipca br. komendant główny Państwowej Straży Pożarnej zawarł z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) umowę o dofinansowanie projektu „Zwiększenie skuteczności prowadzenia długotrwałych akcji ratowniczych – etap II” (DAR). Maksymalna wartość projektu DAR została określona na 330 748 965,02 zł. Wkład Funduszy Europejskich wyniesie 263 640 000,00 zł. W projekcie tym ujęte zostały zakupy sprzętu (czyli doposażenie sprzętowe poszczególnych dziedzin ratownictwa), jak i wyposażenia do realizacji procesu kształcenia (w tym symulatorów i trenażerów odzwierciedlających środowisko pracy ratowników), a także wyposażenia dla ośrodków szkolenia naszej formacji (czyli doposażenie w sprzęt do szkolenia w zakresie ratowania życia, zdrowia i mienia, usuwania skutków katastrof naturalnych oraz wywołanych działalnością człowieka). W ramach tego projektu sukcesywnie przygotowujemy dokumentację przetargową niezbędną do wszczęcia postępowań o udzielenie zamówień publicznych oraz dotrzymania terminów dostaw następującego sprzętu:

• mobilne trenażery pożarowe LPG i acetylenu (20 sztuk). Właściwa realizacja zagadnień z zakresu ratownictwa chemicznego i zwalczania pożarów podczas zdarzeń stanowi szansę na zwiększenie świadomości zagrożenia i tym samym zwiększenie bezpieczeństwa. Przy wykorzystaniu w procesie edukacyjnym takich narzędzi można pobudzić motywację poznawczą szkolonych, a także ustrukturyzować przekazywane im informacje w skali kraju. Zajęcia edukacyjne z użyciem symulatorów zyskują na atrakcyjności, a przede wszystkim są skuteczniejsze w przekazywaniu wiedzy i nauki poprawnych nawyków (dostawę zaplanowano na I kwartał 2026 r.);
• wielozadaniowa wieża do ćwiczeń wydolnościowych ze sprzętem ochrony układu oddechowego (OUO) i wyposażeniem sprzętowym do zawodów, wraz ze stanowiskiem do ćwiczeń z zakresu ratownictwa wysokościowego. Wieżę wykorzystać można również do ćwiczeń z zakresu ratownictwa wysokościowego, gaszenia pożarów oraz ewakuacji poszkodowanych. Jej konstrukcja zapewnia optymalny przebieg i bezpieczeństwo ćwiczeń. Instruktorowi prowadzącemu ćwiczenia pozwala na obserwację każdego etapu treningu i wprowadzenie ewentualnych korekt. Korzystając z wieży, strażacy mogą ćwiczyć różne metody i warianty ewakuacji poszkodowanego (np. przy pomocy drabin przystawnych, mechanicznych, po klatce schodowej), a także wszelkie warianty rozwinięcia linii gaśniczych (tj. po klatce schodowej, po elewacji, między biegami itp.) oraz podawania prądów gaśniczych (dostawę zaplanowano na I kwartał 2026 r.);
• stanowiska do realizacji szkoleń i ćwiczeń związanych z pożarami instalacji fotowoltaicznych z bankiem energii (20 sztuk). W procesie kształcenia dostęp do tego rodzaju stanowiska jest bardzo cenny – umożliwia strażakom PSP zapoznanie się z wyglądem i rozmieszczeniem poszczególnych elementów instalacji PV, a także praktyczne przećwiczenie czynności, z którymi mogą się spotkać podczas realnych działań. Dzięki takim stanowiskom szkoły i ośrodki szkolenia PSP będą mogły zapewnić słuchaczom atrakcyjną i dostosowaną do realiów ofertę szkoleniową (dostawę zaplanowano na I kwartał 2026 roku);
• modułowe trenażery działań na poziomie interwencyjnym zasilane LPG (5 sztuk). Możliwość monitorowania postępów szkolonych strażaków z zachowaniem tych samych kryteriów przy symulacji pożaru pozwoli na ich właściwą ewaluację i ocenę w procesie dydaktycznym (dostawę zaplanowano na II kwartał 2027 r.);
• domki i sześciany ogniowe do obserwacji zjawisk fizykochemicznych przy pożarach wewnętrznych w skali mikro (22 sztuki). Przeszkolenie przy wykorzystaniu tego typu symulatora pozwala poszerzyć wiedzę strażaka o zjawiskach zachodzących podczas pożarów, co pomaga mu reagować szybciej na zmienność warunków w rzeczywistym zdarzeniu, a przez to skuteczniej nieść pomoc (dostawę zaplanowano na I kwartał 2026 r.);
• modułowe komory dymowe (9 sztuk). Szkolenie w symulowanych warunkach pożarowych pozwoli na wypracowanie właściwych zachowań w sytuacji realnego zagrożenia. Bardzo istotnym aspektem jest możliwość ciągłego monitorowania ćwiczących przez osoby obsługujące komorę, a także bieżąca kontrola środowiska szkoleniowego. Wyposażenie komory w kamery termowizyjne i zestaw oddymiający pozwala na szybką reakcję w sytuacjach awaryjnych, ćwiczenia są zatem realizowane w bezpiecznych warunkach (dostawy sprzętu zaplanowano w dwóch częściach: część pierwsza w I kwartale 2026 r., część druga w I kwartale 2027 r.).

Ciąg dalszy wykazu sprzętu w kolejnym numerze.

Należy też nadmienić, że wyżej wspomniane terminy są szacunkowe, ponieważ zdeterminują je ostatecznie procedury przetargowe.

AGATA DOBOSZ jest specjalistą w Biurze Edukacji Komendy Głównej PSP