12 scenariuszy w Siemianówce

Każdego roku Komenda Główna PSP we współpracy z komendami wojewódzkimi PSP organizuje ćwiczenia na szczeblu międzywojewódzkim. Ich organizacja wynika z planu ćwiczeń międzywojewódzkich zatwierdzonego przez komendanta głównego PSP. W tym roku, zgodnie z harmonogramem, pierwsze tego typu ćwiczenia odbyły się w województwie podlaskim.

Krajowe ćwiczenia ratownicze są organizowane w celu utrzymania gotowości operacyjnej oddziałów i pododdziałów centralnego odwodu operacyjnego. Idea ćwiczeń zakłada podział kraju na grupy, w każdej po cztery województwa. Każde z nich raz na 4 lata organizuje manewry na swoim terenie, z uwzględnieniem specyfiki danego regionu, aby pokazać realność założonych scenariuszy. W ten sposób ćwiczący z różnych województw mają okazję prowadzić działania w nieznanych sobie miejscach, a także koordynować współpracę ze strażakami z innych części kraju oraz funkcjonariuszami służb współdziałających.

Ćwiczenia w województwie podlaskim, zorganizowane na przełomie marca i kwietnia na styku przygranicznych powiatów, tj. białostockiego i hajnowskiego, uwzględniały udział strażaków z województw: podlaskiego, mazowieckiego, łódzkiego i lubelskiego. Wśród ponad 200 uczestników znaleźli się również podchorążowie Akademii Pożarniczej.

Głównym celem ćwiczeń pod kryptonimem „Siemianówka 2025” było ustalenie stopnia przygotowania sił i środków centralnego odwodu operacyjnego krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego do prowadzenia działań związanych z ewakuacją osób poszkodowanych z terenów trudnodostępnych, a także sprawdzenie przygotowania kadry dowódczej PSP do prawidłowego kierowania działaniami ratowniczymi na trzech poziomach.

Podczas ćwiczeń zrealizowano dwanaście założeń ćwiczebnych, w których wykorzystany został potencjał specjalistycznych grup ratownictwa wodno-nurkowego, chemiczno-ekologicznego, technicznego, wysokościowego oraz specjalistycznych grup sonarowych.

Wymagający teren ćwiczeń

Województwo podlaskie składa się z 14 powiatów, sześć z nich leży w obszarze przygranicznym. Ćwiczenia odbyły się na styku dwóch: białostockiego – największego pod względem powierzchni powiatu w kraju oraz hajnowskiego – położonego w południowo-wschodniej części województwa. Wybór rejonu nie był przypadkowy.

Obszar, na którym działali strażacy, jest trudny przede wszystkim z uwagi na uwarunkowania terenowe – gęste lasy Puszczy Białowieskiej, tereny bagienne i podmokłe otaczające zalew Siemianówka oraz rzekę Narew. Biegną tędy również międzynarodowe trakty kolejowe, modernizowana jest infrastruktura drogowa, co ma bezpośredni wpływ na wzmożony ruch pojazdów, często tych wielkogabarytowych. Tereny trudnodostępne wymagają umiejętności poruszania się w ich obrębie, często nieprzystosowanymi pod ciężki sprzęt pożarniczy drogami dojazdowymi, z nieutwardzoną nawierzchnią podatną na warunki pogodowe.

Ze względu na uwarunkowania to jednak doskonały teren, który można zaadaptować pod ćwiczenia ratownicze. Dodatkowo to obszar, w którym strażacy codziennie prowadzą działania o szerokim spektrum.

Remedium na trudnodostępny teren

Historia działań ratowniczych na Podlasiu wielokrotnie pokazała, że znajomość terenu nie tylko pozwala na prowadzenie skuteczniejszych i bardziej efektywnych działań mających eliminować zagrożenie, ale też ułatwia dotarcie do osób potrzebujących pomocy czy poszkodowanych w różnego rodzaju sytuacjach. W 2020 r. strażacy walczący z pożarem na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego, który pochłonął ponad 550 ha, mierzyli się z wieloma utrudnieniami. Jednym z nich był właśnie teren. Trzcinowiska, wysokie trawy, torfowiska, rzeka Biebrza z jej rozlewiskami czy tereny bagienne, z których słynie to miejsce – uniemożliwiały ciężkim pojazdom pożarniczym dotarcie do ognisk pożaru. Działania, które trwały siedem dni, prowadzone były z lądu przez strażaków, leśników i wojsko, a wspomagane z powietrza przez śmigłowce oraz samoloty gaśnicze. Istotną rolę odegrała również miejscowa ludność, która dostępnym sprzętem, także rolniczym, dowoziła ratowników do miejsca prowadzonych działań.  

Od tego czasu w zasobach Państwowej Straży Pożarnej pojawiło się dziewięć pojazdów typu Sherp – wielozadaniowych wszędołazów, które umożliwiają pokonywanie trudnego terenu, zwiększając możliwości taktyczne kierującego działaniem ratowniczym. Dwa takie pojazdy zasiliły jednostki PSP na terenie województwa podlaskiego.

W szybszym rozpoznaniu terenu, lokalizacji zagrożeń czy szacowaniu ich wielkości pomagają także bezzałogowe statki powietrzne, których w PSP, jak i OSP z każdym rokiem pojawia się coraz więcej. Zespoły dronowe coraz częściej angażowane są w różnego rodzaju działania. Zgodnie z wnioskami zawartymi w „Raporcie z działań przeciwpowodziowych jednostek ochrony przeciwpożarowej” Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa (KCKR) Komendy Głównej PSP rozpoczęło prace nad rozszerzeniem udziału bezzałogowych statków powietrznych w akcjach ratowniczych. Dzięki ich zastosowaniu znacznie wzrasta skuteczność działań, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych – pozwalają na ocenę sytuacji pożarowej z powietrza, poszukiwanie osób zaginionych czy monitorowanie terenów zagrożonych powodziami.

Krajowe ćwiczenia ratownicze to doskonała okazja do wykorzystania potencjału tego typu sprzętu podczas realizacji założeń. Zastosowanie różnego rodzaju rozwiązań sprzętowych pozwala na poznanie możliwości wykorzystywanych środków, a także skoordynowanie działań ratowników i budowanie doświadczenia na przyszłość.

Dobra organizacja to podstawa

Opracowanie i koordynowanie ćwiczeń międzywojewódzkich to duże wyzwanie organizacyjne, logistyczne i operacyjne. Kluczowy dla realizacji tego typu przedsięwzięcia jest dobór ekspertów do przygotowania scenariuszy oraz nadzoru nad ich właściwym przebiegiem. Organizator ćwiczeń – w tym przypadku Komenda Wojewódzka PSP w Białymstoku we współpracy z Komendą Główną PSP – opracował dokumentację ćwiczeń według określonych zasad.

Przygotowania do ćwiczeń „Siemianówka 2025” rozpoczęły się w ostatnich miesiącach 2024 r. Wtedy też zapadła decyzja o terminie i miejscu przeprowadzenia założeń ćwiczebnych, doborze kadry organizującej ćwiczenia, powstała wstępna koncepcja ich przebiegu.

2025 r. dla podlaskich strażaków zaangażowanych w organizację ćwiczeń rozpoczął się intensywnie. Rekonesans w terenie, uzgodnienia z podmiotami udostępniającymi infrastrukturę czy elementy pozoracji, szereg spotkań roboczych, współpraca z Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego, ze służbami współdziałającymi podczas ćwiczeń, w szczególności Strażą Graniczną, Policją, Strażą Ochrony Kolei czy Wojskiem Polskim, jak również z przedstawicielami administracji rządowej i samorządowej. W tym czasie opracowane zostały też scenariusze poszczególnych epizodów ćwiczebnych i organizowano zabezpieczenie logistyczne.

Wyzwanie stanowił również aspekt komunikacyjny. Z uwagi na miejsce ćwiczeń i spodziewane duże nagromadzenie sił i środków jednostek ochrony przeciwpożarowej, Policji, Straży Granicznej czy wojska kluczowym elementem było odpowiednie poinformowanie o ćwiczeniach i zasygnalizowanie okolicznym mieszkańcom ich celu. Obok komunikatów przekazywanych za pośrednictwem witryn internetowych czy mediów społecznościowych służb nieodzowne okazały się przekazy podawane za pośrednictwem lokalnych mediów, takich jak telewizja, radio czy prasa, a także plakaty informacyjne umieszczone w przestrzeni publicznej w rejonie. Do okolicznych mieszkańców został wysłany alert RCB. W dniu rozpoczęcia ćwiczeń odbyła się konferencja prasowa z udziałem m.in. wiceministra spraw wewnętrznych i administracji Wiesława Leśniakiewicza, zastępcy komendanta głównego PSP nadbryg. Józefa Galicy, wojewody podlaskiego Jacka Brzozowskiego oraz komendantów służb współdziałających.

Ostatni dzień marca – pierwszy dzień ćwiczeń

Krajowe ćwiczenia ratownicze „Siemianówka 2025” rozpoczęły się 31 marca od alarmowania oraz dysponowania sił i środków: przez Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa KG PSP dla sił i środków spoza województwa podlaskiego oraz przez Stanowisko Kierowania Podlaskiego Komendanta Wojewódzkiego PSP dla sił i środków z terenu województwa podlaskiego. 1 kwietnia rozpoczęły się trwające dwa dni epizody ćwiczebne. Pozorowane zdarzenia były tworzone w taki sposób, aby w trakcie realizacji organizatorzy mogli je moderować, a w poszczególnych założeniach zaangażowana została jak największa liczba specjalistycznych grup ratowniczych.  

Poniżej główne założenia poszczególnych epizodów:

EPIZOD 1: Duże CBRN – Założenie sytuacji, w której doszło do pojmania i przetrzymywania zakładników w budynku zaadaptowanym na hotel robotniczy. Podczas zdarzenia ćwiczący początkowo walczyli z pożarem, a po zapewnieniu bezpieczeństwa przez Policję przystąpili do likwidacji zagrożenia chemicznego wywołanego substancją niebezpieczną. Epizod zakładał współpracę specjalistycznych grup ratowniczych oraz współdziałanie z Samodzielnym Pododdziałem Kontrterrorystycznym Policji. Konieczna była dekontaminacja uczestników zdarzenia, wśród nich uzbrojonych funkcjonariuszy Policji.

EPIZOD 2: Zdarzenie z udziałem środków transportu kolejowego i drogowego. Na terenie terminalu przeładunkowego dochodzi do wykolejenia wagonów towarowych, te z kolei przygniatają stojące nieopodal pojazdy osobowe. Zablokowany zostaje tor prowadzący od przejścia kolejowego w miejscowości Siemianówka do granicy naszego państwa. Oczekujące pociągi nie mogą wjechać na teren terminalu przeładunkowego. Świadkowie zdarzenia przekazują informację o osobach zakleszczonych i przygniecionych. Do zadań strażaków należało: zabezpieczenie miejsca zdarzenia, ewakuacja poszkodowanych i udzielenie im pomocy, likwidacja potencjalnego zagrożenia. Epizod zakładał współpracę ze Strażą Graniczną, Policją oraz Strażą Ochrony Kolei.

EPIZOD 3: Porwana łódź – Grupa osób, która znalazła się na plaży nad zalewem Siemianówka, porywa łódź motorową. Przy pomostach dochodzi do jej kolizji z rowerem wodnym. Sprawcy uciekają z miejsca zdarzenia, a po przepłynięciu około połowy długości zbiornika ich łódź zaczyna tonąć. Do zadań strażaków należało: wydobycie poszkodowanych po kolizji przy pomoście, zabezpieczenie łodzi wiosłowej, lokalizacja zatopionej łodzi z poszkodowanymi i jej wydobycie na brzeg, podejmowanie osób z wody przy pomocy śmigłowca Policji.

EPIZOD 4: Zerwany most – Pościg Straży Granicznej za samochodem, który nie zatrzymał się do kontroli drogowej w pobliżu mostu. Na skutek nadmiernej prędkości pojazd wpada do zalewu Siemianówka. W tym przypadku do zadań strażaków należało wydobycie pojazdu na powierzchnię w celu wyeliminowania skażenia środowiska wodnego, a także udrożnienie szlaku żeglownego. Epizod zakładał współpracę strażaków ze Strażą Graniczną, Policją oraz Strażą Ochrony Kolei.

EPIZOD 5: Ślepy tor – Symulacja zderzenia pociągu towarowego z samochodem osobowym, podczas którego doszło do wycieku substancji agresywnych. Strażacy mieli za zadanie wydobyć osobę poszkodowaną z pojazdu, udzielić jej kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz zlokalizować i powstrzymać wyciek szkodliwych substancji.

EPIZOD 6: Bagno – Utknięcie grupy osób na trudnodostępnych terenach bagiennych. Podczas tego zdarzenia niezbędne okazało się wykorzystanie śmigłowca z wyciągarką oraz zastosowanie technik linowych. W działaniach brała udział specjalistyczna grupa ratownictwa wysokościowego, śmigłowiec Straży Granicznej oraz Policja.

EPIZOD 7: Bocznica – Wywrócenie się samochodu ciężarowego podczas załadunku torfu workowanego do kontenerów. Wewnątrz kontenera odkryto grupę osób. Działania strażaków polegały m.in. na likwidacji zagrożenia chemicznego powstałego na skutek otwarcia opakowania z bojowym środkiem trującym – Sarinem oraz dekontaminacji i ewakuacji osób poszkodowanych. Podczas działań wykorzystane zostały bezzałogowe statki powietrzne.

EPIZOD 8: Fosfina – Działania strażaków polegające głównie na likwidacji zagrożenia chemicznego powstałego na skutek reakcji dużej ilości fosforku glinu i fosforku wapnia z wodą. W działaniach współpracowało kilka specjalistycznych grup ratownictwa chemiczno-ekologicznego.

EPIZOD 9: Dostrzegalnia – Kobieta w zaawansowanej ciąży przebywająca w dostrzegalni na wysokości około 40 m nad ziemią poczuła silne bóle i nie mogła przemieścić się w bezpieczne miejsce o własnych siłach. W działaniach, które polegały na ewakuacji poszkodowanej, obok strażaków udział brali funkcjonariusze Straży Granicznej i Służba Leśna.

EPIZOD 10: Zapora – Osoba, która ukryła się przed Policją pod zaporą wodną, wpadła do jednego z przepustów. Działania strażaków polegały na ewakuacji poszkodowanego w bezpieczne miejsce i udzieleniu mu kwalifikowanej pierwszej pomocy.

EPIZOD 11: Paralotnia i drzewo – Wypadek paralotniarza, który lecąc zbyt nisko, zaczepił o linę odciągową na wieży widokowej na wysokości około 12 m. Działania strażaków polegały na ewakuacji nieprzytomnego poszkodowanego w hipotermii w bezpieczne miejsce i udzieleniu kwalifikowanej pierwszej pomocy jemu, a także osobie, u której stwierdzono wstrząs anafilaktyczny na skutek użądlenia. W działaniach brały udział specjalistyczne grupy ratownictwa wysokościowego oraz Policja.

EPIZOD 12: Wirus – Założenie polegające na współpracy z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną podczas zwalczania zagrożeń biologicznych. Do zadań strażaków należała dekontaminacja ludzi i pomieszczeń z uwagi na podejrzenie skażenia czynnikiem biologicznym grupy IV – szkodliwym wirusem. Strażacy odpowiadali też za przygotowanie i transport próbki do laboratorium biologicznego.

W działania podczas ćwiczeń „Siemianówka 2025” zaangażowanych było w sumie 211 strażaków i 76 pojazdów. Wykorzystane zostały również bezzałogowe statki powietrzne, śmigłowce Policji, Straży Granicznej, Polskich Sieci Energetycznych, pojazdy typu Sherp, Quad, a podczas działań medycznych przy zagrożeniach CBRNE lekkie samochody wsparcia dekontaminacji, dysponowane w trakcie działań specjalistycznych grup ratowniczych.

Teren ćwiczeń wizytowali: wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Wiesław Leśniakiewicz, zastępca komendanta głównego PSP nadbryg. Józef Galica, wojewoda podlaski Jacek Brzozowski, a także podlaski komendant wojewódzki PSP st. bryg. Janusz Kondrat.

Po zakończonych epizodach ćwiczebnych odbyło się wstępne podsumowanie, podczas którego głos zabrał zastępca dyrektora Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa KG PSP st. bryg. Marcin Kucharski. W uroczystym zakończeniu ćwiczeń uczestniczyli także przedstawiciele kierownictwa Komendy Wojewódzkiej PSP w Białymstoku: st. bryg. Grzegorz Lisowski, pełniący podczas ćwiczeń rolę kierującego działaniami ratowniczymi oraz st. bryg. Marcin Wierel, jeden z organizatorów.

Ćwiczenia zakończone, czas na wnioski

St. kpt. Piotr Zalewski – naczelnik Wydziału Logistyki w Komendzie Wojewódzkiej PSP w Białymstoku, szef zespołu odpowiedzialnego za zabezpieczenie logistyczne podczas ćwiczeń: Przygotowanie i realizacja ćwiczeń pozwala na wyłonienie wśród kadry odpowiedzialnej za organizację tego typu przedsięwzięcia funkcjonariuszy, których wiedza i umiejętności stanowią o tym, że są specjalistami w swojej dziedzinie. Ich predyspozycje z pewnością wniosą istotny wkład w system szkolenia funkcjonariuszy jednostek ochrony przeciwpożarowej, którego nieodzownym elementem są ćwiczenia COO.

St. bryg. Marcin Wierel – zastępca podlaskiego komendanta wojewódzkiego PSP, odpowiedzialny za organizację ćwiczeń: Głównym założeniem organizacji krajowych ćwiczeń ratowniczych „Siemianówka 2025” było stworzenie przestrzeni do doskonalenia współdziałania specjalistycznych grup ratowniczych PSP poszczególnych dziedzin ratownictwa podczas złożonych, wielowątkowych symulowanych zdarzeń. Dodatkowym wyzwaniem było umiejscowienie epizodów ćwiczebnych w obszarze realnego zaangażowania służb w ochronę granicy państwowej, gdzie na co dzień zadania realizują również podlascy strażacy.

St. bryg. Grzegorz Lisowski – zastępca podlaskiego komendanta wojewódzkiego PSP, pełniący podczas ćwiczeń rolę kierującego działaniami ratowniczymi na poziomie strategicznym: To było spore wyzwanie, kierować tak dużymi działaniami. Dobrze opracowane tło ćwiczeń i poszczególne epizody ćwiczebne pozwoliły na pełne wykorzystanie potencjału, wiedzy i umiejętności wszystkich osób zaangażowanych w pracę sztabu działań ratowniczych. Dobra współpraca i właściwa koordynacja działań na wszystkich etapach prac były bardzo pomocne przy podejmowaniu decyzji i kierowaniu siłami i środkami, którymi dysponowaliśmy.

Ćwiczenia „Siemianówka 2025” udowodniły, jak istotna jest sprawna koordynacja działań i przygotowanie służb na wszelkie możliwe zagrożenia. Zgodnie z ustaleniami wszystkie wnioski i uwagi dotyczące ćwiczeń zostaną przedstawione podczas odprawy podsumowującej, z udziałem wszystkich uczestniczących w nich służb i instytucji.

mł. ogn. Justyna Kłusewicz jest rzecznikiem prasowym podlaskiego komendanta wojewódzkiego PSP