Ścieżka kariery rzeczoznawcy

Do naszej rubryki napłynęło niedawno pytanie dotyczące ścieżki kariery, gdy cel stanowią uprawnienia rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Czytelnik jest obecnie inżynierem mechatroniki i budowy maszyn, a chciałby wiedzieć, jakie powinien podjąć kroki: kursy/szkolenia, studia podyplomowe, które pozwolą w przyszłości projektować i nadzorować systemy przeciwpożarowe. A zatem: jak zostać rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych?

Fachowej odpowiedzi udzieliła bryg. Ariadna Koniuch z Biura Rozpoznawania Zagrożeń KG PSP.

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów (DzU poz. 1505) wprowadziła do ustawy o ochronie przeciwpożarowej przepisy rozdziału 2a „Rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych”. Zaczęły obowiązywać od 30 listopada 2015 r. Regulują one kwestie ubiegania się o przyznanie prawa wykonywania zawodu rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uprawnień i obowiązków rzeczoznawcy, obowiązku samodzielnego podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz nadzoru nad działalnością rzeczoznawców. W tym artykule skupimy się na tematyce związanej z uzyskaniem prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Rzeczoznawcą może być osoba, która ma kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu inżynier pożarnictwa [1] lub tytuł zawodowy inżynier lub magister inżynier oraz przygotowanie zawodowe potwierdzone egzaminem złożonym z wynikiem pozytywnym. Ujmując sprawę prościej, rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych może zostać inżynier, który zda egzamin. Wprowadzone w 2015 r. przepisy nie wymagają od osoby przystępującej do egzaminu na rzeczoznawcę doświadczenia zawodowego w tym obszarze, choć to z pewnością ułatwia uzyskanie wyniku pozytywnego na egzaminie lub może (w przypadkach określonych w art. 11 c ust. 6-8 ustawy o ochronie przeciwpożarowej [2]) pomóc uzyskać zwolnienie z jego części pisemnej.

Egzamin potwierdzający przygotowanie zawodowe obejmuje znajomość przepisów prawa i zasad wiedzy technicznej dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętność stosowania zawartych w nich wymagań i doboru zabezpieczeń przeciwpożarowych stosownie do tych wymagań.

Osoba ubiegająca się o przyznanie prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy co najmniej na 30 dni przed wyznaczonym terminem egzaminu składa do komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej wniosek o przyznanie prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy, do którego dołącza m.in. kwestionariusz osobowy, potwierdzenie wniesienia opłaty oraz dokument potwierdzający spełnienie wymagań kwalifikacyjnych.

Egzamin składa się z dwóch części - pisemnej i ustnej. Przeprowadza go komisja, której członków powołuje spośród rzeczoznawców komendant główny PSP. Część pisemna ma sprawdzić u kandydata na rzeczoznawcę znajomość przepisów prawa i wiedzy technicznej dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz doboru zabezpieczeń przeciwpożarowych. Trwa ona 40 minut i obejmuje 40 pytań testowych, w których prawidłowa jest jedna z trzech odpowiedzi. Wynik części pisemnej egzaminu stanowi sumę punktów uzyskanych za odpowiedzi prawidłowe pomniejszoną o punkty ujemne za odpowiedzi nieprawidłowe. Warunkiem uzyskania oceny pozytywnej w części pisemnej egzaminu jest uzyskanie co najmniej 21 pkt.

Osoby, które uzyskały pozytywny wynik 2 części pisemnej, zostają dopuszczone do części ustnej. Jej termin wyznacza przewodniczący komisji egzaminacyjnej. Podczas egzaminu ustnego zdający ma za zadanie rozwiązać problemy z zakresu działania rzeczoznawcy na przykładzie opisanych przypadków. Ta część egzaminu ma sprawdzić, czy kandydat na rzeczoznawcę potrafi samodzielnie pracować z dokumentacją związaną z wykonywaniem tego zawodu, w szczególności w zakresie dokonywania oceny pod względem zgodności rozwiązań zawartych w dokumentacji projektowej z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, określania rozwiązań zamiennych w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej oraz sporządzania ekspertyz technicznych i innych opracowań technicznych z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Aby sprawdzić umiejętność samodzielnej pracy z tą dokumentacją, komisja egzaminacyjna stawia przed zdającym problem do rozwiązania, z jakim mógłby spotkać się w przyszłej karierze zawodowej - wraz z dokumentacją projektową. Kandydat na rzeczoznawcę ma 20 minut na przygotowanie się do udzielenia odpowiedzi i może korzystać z materiałów pomocniczych (tekstów aktów prawnych, Polskich Norm oraz innych opracowań). Bezpośrednio po przeprowadzeniu części ustnej komisja egzaminacyjna rozstrzyga zwykłą większością głosów o wyniku egzaminu (pozytywnym bądź negatywnym).

Egzamin odbywa się przynajmniej raz w roku. Informacja o jego terminie i miejscu oraz o wysokości opłaty udostępniana jest w „Biuletynie Informacji Publicznej Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej” co najmniej na 60 dni przed terminem jego przeprowadzenia, a o osobach dopuszczonych do egzaminu - nie później niż na 7 dni przed egzaminem.

Jak się przygotować do egzaminu? Trzeba opanować biegle treść przepisów przeciwpożarowych oraz z zakresu ochrony przeciwpożarowej, niezbędna też jest znajomość norm z tego obszaru, a co najważniejsze - umiejętność ich zastosowania w rozwiązaniach projektowych. I jak to zwykle bywa, biegłość przychodzi wraz z doświadczeniem. W ramach rozwoju zawodowego wskazane jest również uczestniczenie w różnego rodzaju szkoleniach oraz studiach podyplomowych z tego zakresu, jednak żadne z nich nie zastąpią samodzielnej pracy z projektem i nie zagwarantują pełnego przygotowania do egzaminu.

Najbliższy egzamin odbędzie się pod koniec września tego roku, a kolejny najprawdopodobniej nie wcześniej niż w czerwcu następnego roku. Wszystkim obecnym i przyszłym zdającym życzę powodzenia!

Wszelkie niezbędne informacje, w tym treść pytań testowych z egzaminów, które odbyły się w latach 2015-2020, można znaleźć pod adresem www.gov.pl/web/kgpsp (w menu kontekstowym należy wybrać zakładkę „Co robimy”, następnie „Prewencja” i „Rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych”).

Przypisy:

1. Kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu inżynier pożarnictwa zostały określone w art. 16a ust. 4b ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2020 r. poz. 1123 ze zm.).
2. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2021 r. poz. 869).